Αλήθειες για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου
Το ότι υπάρχουν άνθρωποι –άνδρες, αλλά και γυναίκες, με τις δεύτερες συχνά να μένουν ακόμα και στο κινηματικό περιθώριο– το βιολογικό φύλο των οποίων δεν συμβαδίζει με το «προκάτ» κοινωνικό ή με αυτό στο οποίο, τέλος πάντων, οι ίδιοι νιώθουν ότι ανήκουν είναι τόσο πραγματικό όσο και το αυτονόητο δικαίωμά τους να διεκδικούν την αναγνώριση αυτή.
Η προσωπικότητα, οι επιλογές και η ιδιωτική τους ζωή οφείλουν να είναι απόλυτα σεβαστά σε πολιτείες δημοκρατικές – προσβλητικά, ειρωνικά ή απαξιωτικά βλέμματα ή/και χειρονομίες είναι φαινόμενα εντελώς απαράδεκτα και ποινικά ελέγξιμα, πόσο μάλλον όταν συμβαίνουν σε συναλλαγές με δημόσιες υπηρεσίες ή φορείς. Δίκαιη, ακομπλεξάριστη και απολύτως ισότιμη οφείλει να είναι η αντιμετώπισή τους στην αγορά εργασίας, δημόσια ή ιδιωτική.
• Για να αλλάξει κάποιος-α τρανσέξουαλ παλιότερα όνομα και ταυτότητα ο νόμος απαιτούσε χειρουργικό επαναπροσδιορισμό φύλου («αλλαγή» το λέγανε τότε), πράγμα δικαιωματικά και ανθρωπιστικά ασύμβατο. Μέχρι σήμερα, ένα άτομο που καταθέτει αίτηση αλλαγής εγγράφων θα πρέπει να περιμένει μέχρι και επτά μήνες να εκδικαστεί η υπόθεσή του, συν άλλον ένα για να τελεσιδικήσει. Τα παράβολα φτάνουν τα 300 ευρώ, ενώ το όλο κόστος ξεπερνά τα 1.000, ποσό που δύσκολα μπορεί να διαθέσει στις μέρες μας οποιοσδήποτε «κοινός θνητός», φαντάσου τώρα ένας άνεργος τρανς άνθρωπος. Στο αφελές ερώτημα «μα, ποιον αφορούν τελικά όλα αυτά, ενώ έχουμε τόσα άλλα προβλήματα» ας σημειωθεί ότι καταρχάς αφορά μερικές χιλιάδες συμπολίτες μας, ότι κατά δεύτερο στην ακροαματική διαδικασία μίλησαν, μεταξύ άλλων, τρανς και ίντερσεξ σύζυγοι και γονείς και ότι κατά τρίτο –και κυριότερο– η ποιότητα και το εύρος μιας δημοκρατίας κρίνεται από το πώς αντιμετωπίζει τους πιο αδύναμους, τους πιο περιθωριοποιημένους, τους πιο καταφρονεμένους πολίτες της.
• Με το νέο υπό κατάθεση νομοσχέδιο τα πράγματα απλοποιούνται –ακόμα καλύτερα, εξανθρωπίζονται– αρκετά, υπάρχουν όμως κάποια αγκάθια που κατά γενική ομολογία και κατ’ απαίτηση σύσσωμης της οργανωμένης lgbtqi+ κοινότητας θα πρέπει να αναθεωρηθούν. Αυτά συνοπτικά είναι: α) Η πρόβλεψη αλλαγής της ληξιαρχικής πράξης μέσω δικαστικής διαδικασίας που απαιτεί από το ενδιαφερόμενο άτομο να πιστοποιήσει το φύλο του ενώπιον δικαστηρίου με «κριτή» (από πού κι ως πού;) τον εκάστοτε δικαστή. Αυτό, σε συνδυασμό με την αναφορά της εξωτερικής εμφάνισης ως στοιχείου προς εξέταση, καταργεί τον αυτοπροσδιορισμό, καλλιεργώντας έδαφος για προκαταλήψεις και αυθαιρεσίες. Επιβάλλεται, εξάλλου, η αποσαφήνιση της διαδικασίας αλλαγής και των υπόλοιπων δημόσιων εγγράφων του εν λόγω ατόμου, ώστε να μην εκτίθεται σε δαιδαλώδεις, χρονοβόρες και προπαντός ψυχοφθόρες διαδικασίες. β) Το ηλικιακό όριο των 17 ετών που στερεί από ανήλικα τρανς άτομα τη δυνατότητα αίτησης αλλαγής των εγγράφων τους, έστω κι αν έχουν τη συγκατάθεση των γονέων ή των κηδεμόνων τους. Οι οργανώσεις ζητούν το όριο αυτό να πέσει στα 15, ηλικία στην οποία κάποιος-α μπορεί σήμερα νόμιμα να παντρευτεί (σε αυτό καταρχάς συναινεί και ο υπουργός Δικαιοσύνης). γ) Άτομα που δεν αυτοχαρακτηρίζονται ούτε άντρες ούτε γυναίκες (intersex, non binary) μένουν εκτός διαδικασίας, το ίδιο και όσα δεν έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα. Έτσι όμως τρώνε «πόρτα» όχι μόνο τρανς μετανάστες (ακόμα και από χώρες της Ε.Ε.) ή πρόσφυγες αλλά και άτομα ελληνικής καταγωγής, γεννημένα στην αλλοδαπή! δ) Ένα πολύ σημαντικό προς επίλυση ζήτημα είναι αυτό που προκύπτει από την αξίωση να διαλύσει το ενδιαφερόμενο άτομο πιθανό προηγούμενο γάμο του πριν αλλάξει χαρτιά, καθώς επίσης και να «απαρνηθεί» τυχόν προηγούμενα τέκνα του (να μη φαίνεται πουθενά ως βιολογικός τους γονέας). ε) Θα πρέπει επίσης να υπάρχει δυνατότητα αλλαγής τέτοιων εγγράφων περισσότερες από μία φορές.
• Μέχρι σήμερα, 19 χώρες-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης (που πίεσε και την Ελλάδα να αλλάξει στάση) έχουν υιοθετήσει διαδικασία αλλαγής νομικής καταχώρισης φύλου χωρίς προαπαιτούμενες χειρουργικές επεμβάσεις ή στείρωση, καθώς μια σειρά διεθνείς και ευρωπαϊκοί οργανισμοί θεωρούν ότι τέτοια προαπαιτούμενα συνιστούν είδος βασανισμού, απάνθρωπης κι εξευτελιστικής μεταχείρισης, ενώ ταυτόχρονα παραβιάζουν την ιδιωτική και οικογενειακή ζωή των εν λόγω ανθρώπων (άρθρα 3 & 8 ΕΣΔΑ)
• Στο αφελές ερώτημα «μα, ποιον αφορούν τελικά όλα αυτά, ενώ έχουμε τόσα άλλα προβλήματα» ας σημειωθεί ότι καταρχάς αφορά μερικές χιλιάδες συμπολίτες μας, ότι κατά δεύτερο στην ακροαματική διαδικασία μίλησαν, μεταξύ άλλων, τρανς και ίντερσεξ σύζυγοι και γονείς και ότι κατά τρίτο –και κυριότερο– η ποιότητα και το εύρος μιας δημοκρατίας κρίνεται από το πώς αντιμετωπίζει τους πιο αδύναμους, τους πιο περιθωριοποιημένους, τους πιο καταφρονεμένους πολίτες της, ανεξάρτητα από φύλο, φυλή, χρώμα, εθνικότητα, πίστη, ερωτικές ή άλλες προτιμήσεις. Γιατί μπορεί να είναι το φύλο μου ρευστό, που λέει και το σύνθημα, η ιδιότητα του πολίτη όμως όχι! Το προσωπικό είναι πάντα πολιτικό και το δικαίωμα αφενός στον αυτοπροσδιορισμό, αφετέρου στην επιδίωξη της προσωπικής ολοκλήρωσης και ευτυχίας αδιαπραγμάτευτο, ανεξάρτητα από το πόσα επιπλέον προβλήματα μπορεί να αντιμετωπίζεις. Τόσο απλά.
• Σκέψου να χρειάζεσαι διαβατήριο, ταυτότητα, κάποια βεβαίωση ή εξυπηρέτηση, να αναζητάς απλώς εργασία και να σε δουλεύουν ψιλό γαζί, να χυδαιολογούν, να σε ειρωνεύονται, να αδιαφορούν επιδεικτικά, να σου κάνουν τη ζωή ακόμα πιο δύσκολη, να σε εκμεταλλεύονται ή να σε κλέβουν κανονικά επειδή νομίζουν ότι μπορούν. Ακόμα χειρότερα, να σε διαβάλλουν ή και να χειροδικούν άσχημα εναντίον σου γιατί νομίζουν ότι τους παίρνει. Σκέψου να δυσκολεύεσαι να νοικιάσεις σπίτι, να κάνεις μια αγορά, να ταξιδέψεις, να νοσηλευτείς, να μην μπορείς καν να κηδευτείς με το φύλο και το όνομα που διάλεξες και μετά έλα να μιλήσεις για «πληθωρισμό» δικαιωμάτων και αστικές… παρακμές.
