ΕΙΔΗΣΕΙΣ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ, ΤΑΞΙΔΙΑ, ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ
Τεχνολογία & Διαδίκτυο

Η κακή χρήση του διαδικτύου επηρεάζει νου, ψυχή και σώμα

Η κακή χρήση του διαδικτύου επηρεάζει νου, ψυχή και σώμα

 

 

Προ εικοσαετίας ένα από τα πιο συχνά θέματα των «προεισαγωγικών» τότε εξετάσεων στο κεφάλαιο της έκθεσης είχε τίτλο «Τεχνολογία, ευχή ή κατάρα».

 

Τα παιδιά της τότε εποχής καλούνταν να αναπτύξουν τα υπέρ και τα κατά της τηλεόρασης, του αυτοκινήτου, του video (για όσους το θυμούνται ακόμα…) και των ηλεκτρονικών παιγνιδιών τα οποία βεβαίως καμία σχέση δεν είχαν με τα εκατομμύρια ηλεκτρονικά παιγνίδια που διατίθενται στις μέρες μας εντελώς δωρεάν από το διαδίκτυο. 

Το «σφαιριστήριο» ήταν το σημείο συνάντησης των αγοριών της εποχής και εκεί τεράστιες ηλεκτρικές μηχανές λειτουργούσαν με κέρματα και προσέφεραν τα πρώτα ηλεκτρονικά παιγνίδια. Βεβαίως, για να παίξει κάποιος έπρεπε να πάει στο σφαιριστήριο και αυτό αποτελούσε και έναν τρόπο επαφής και επικοινωνίας με τον έξω κόσμο, με φίλους και συνομήλικους. Από τότε κάποια παιδιά άρχισαν να παρουσιάζουν συμπτώματα εξάρτησης και λίγο αργότερα όταν κυκλοφόρησαν τα πρώτα ηλεκτρονικά παιγνίδια που συνδέονταν με την τηλεόραση στο σπίτι μας, το πρόβλημα άρχισε να γίνεται ακόμα πιο μεγάλο.

Όπως λέει μιλώντας στον «Φ» ο Διδάκτωρ κλινικής ψυχολογίας και πρόεδρος του Παγκυπρίου Συλλόγου Ψυχολόγων Κυριάκος Πλατρίτης, από τότε μέχρι σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει. Ο καθένας, ανεξαρτήτως ηλικίας κουβαλά καθημερινά μαζί του μια φορητή ηλεκτρονική συσκευή στην τσέπη του και μαζί με την συσκευή αυτή «κουβαλά» και την εύκολη πρόσβαση στο διαδίκτυο το οποίο σιγά-σιγά, εξαιτίας της κακής χρήσης στην οποία όλοι αρχίσαμε να επιδιδόμαστε μανιωδώς, μετατρέπεται όχι απλά στο «Δεξί μας χέρι» αλλά στο ίδιο το μυαλό μας.

Κάποτε τα παιδιά άνοιγαν εγκυκλοπαίδειες και έβρισκαν δεκάδες λύματα τα οποία αντέγραφαν για να κάνουν μια εργασία για το σχολείο. Σήμερα, καταφεύγουν σε μια μηχανή αναζήτησης στο διαδίκτυο και η εργασία είναι έτοιμη μπροστά τους. Κανένας κόπος αλλά και καμία έγνοια για μάθηση. Και αφού η εργασία είναι «γραμμένη» από μόνη της, η υπόλοιπη ώρα αναλώνεται στο ηλεκτρονικό παιγνίδι, μιας και τους φίλους τους «βλέπεις» στο διαδίκτυο και δεν χρειάζεται να πας στο χωράφι της γειτονιάς για να παίξεις μαζί τους.

Το διαδίκτυο ή τα ηλεκτρονικά παιγνίδια δεν είναι από μόνα τους ένοχα για τις επιπτώσεις στον ανθρώπινο νου, την ψυχή και το σώμα. Το διαδίκτυο θα μπορούσε να ήταν μόνο ευλογία για τον άνθρωπο εάν ο άνθρωπος το χρησιμοποιούσε σωστά. Η κακή του χρήση όμως μπορεί να το μετατρέψει στον μεγαλύτερο εφιάλτη.

Στις μέρες μας αναφέρει ο κ. Πλατρίτης, «υπάρχουν αρκετές διαθέσιμες έρευνες που κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τα προβλήματα που μπορεί να επιφέρει κυρίως στους νέους ανθρώπους η προσκόλληση στα ηλεκτρονικά μέσα και η ακατάλληλη χρήση τους. Αρκετές ανέδειξαν τα προβλήματα που μπορούν να προκληθούν στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη. Άλλες αναφέρονται σε προβλήματα στη σωματική υγεία. Κάποιες άλλες παρουσιάζουν συγκρίσεις ανάμεσα σε νέους προσκολλημένους στην ηλεκτρονική ψυχαγωγίας και σε αυτούς που υιοθετούν τρόπους ψυχαγωγίας που ευνοούν την ανθρώπινη επαφή με φυσικό τρόπο. Τέλος, υπάρχουν έρευνες που μελετούν τα αποτελέσματα προγραμμάτων που επιχειρούν να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της ηλεκτρονικής εξάρτησης.

Ο «Προκρούστης» της ελληνικής γλώσσας

Ο κ. Πλατρίτης συνεχίζει εξηγώντας τον τρόπο με τον οποίο η κατάχρηση του διαδικτύου γενικά επηρεάζει την ψυχή, το μυαλό και το σώμα του ανθρώπου και κυρίως των παιδιών. Η κακή χρήση του διαδικτύου ή η συνεχής ενασχόληση με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια ή ηλεκτρονική επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων οδηγούν σε μονοπάτια πολύ επικίνδυνα, όπως εξηγεί ο πρόεδρος των Κυπρίων ψυχολόγων ο οποίος χαρακτηρίζει παράλληλα την ανταλλαγή ηλεκτρονικών μηνυμάτων ως τον  «Προκρούστη» της ελληνικής γλώσσας.

ΝΟΗΣΗ-ΓΝΩΣΗ: Οι επιπτώσεις στον ψυχισμό των γενιών που μεγαλώνουν με τη χρήση των ηλεκτρονικών μέσων είναι ήδη πολλές και θα γίνουν στο μέλλον περισσότερες, αναφέρει ο κ. Πλατρίτης μιλώντας στον «Φ» και προσθέτει, «ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι η συχνή χρήση των ηλεκτρονικών μέσων είναι σε θέση να αποδυναμώσει συγκεκριμένες γνωστικές λειτουργίες και μαθησιακές δεξιότητες». Αφήνουμε να μας υπηρετούν οι μηχανές αναζήτησης «ως ένας ηλεκτρονικός σοφός παντογνώστης ο οποίος σε μερικά δευτερόλεπτα μας κουβαλά μπροστά στην οθόνη αναρίθμητες πληροφορίες για όποιο θέμα μας ενδιαφέρει, με αποτέλεσμα να νιώθουμε λιγότερο την ανάγκη να οξύνουμε τη μνήμη, την κρίση και το γνωσιολογικό μας απόθεμα».

Επιπλέον, «η γραπτή ηλεκτρονική επικοινωνία μας κυρίως από τα κινητά έχει μετατραπεί με το λεγόμενο «greeknglish» στον «Προκρούστη» της πλούσιας γλώσσας μας αποσαθρώνοντας τη γραμματική που στον πυρήνα της περιέχει την ετυμολογία που είναι το λίπασμα της διάνοιας. Εξάλλου δεν είναι τυχαίο που η ελληνική γλώσσα εισήχθη ως μάθημα σε κάποια σχολεία του δυτικού κόσμου που εξειδικεύονται στα παιδιά με χαρισματική ευφυΐα».

ΕΠΙΚΟΝΩΝΙΑ: Και δεν είναι μόνο τα ζητήματα της νόησης. Όπως λέει ο κ. Πλατρίτης «θα πρέπει να δούμε και άλλες πλευρές του ψυχισμού». Η προσωπικότητα, εξηγεί, «βάλλεται συνεχώς από πολυάριθμα ερεθίσματα της ηλεκτρονικής ζωής και αλλοτριώνονται σημαντικά χαρακτηριστικά της. Η επίμονη προσκόλληση στη χρήση των ηλεκτρονικών μέσων ευνοεί την απρόσωπη επικοινωνία, εξωθεί στην εσωστρέφεια, στην κοινωνική απομόνωση ακόμη και στην κοινωνική δυσπροσαρμοστία».

Η έντονη ενασχόληση νεαρών ατόμων με τα ηλεκτρονικά μέσα,  «τους εξοικειώνει τόσο με την εικονική πραγματικότητα που στις περιπτώσεις όπου ο ψυχισμός είναι ευάλωτος μπορεί να εκδηλωθούν καταθλιπτικά, διασχιστικά, φοβικά, ακόμη και παραληρητικά ενοχλήματα».

ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ: Επιπτώσεις όμως υπάρχουν, χωρίς να το καταλαβαίνουμε και στον ανθρώπινο οργανισμό. Σύμφωνα με τον κ. Πλατρίτη, «η ηλεκτρονική ενασχόληση προκαλεί υπερτροφία της όρασης, λιγότερο της ακοής. Αναμφισβήτητα ατροφεί στις άλλες τρεις: την όσφρηση, τη γεύση και την αφή με τις οποίες προεκτάσεις μπορεί να αναλογιστεί ο αναγνώστης ότι αυτό μπορεί να έχει στον ψυχισμό και στη ζωή. Ίσως κάτι ήξεραν οι παλιοί όταν έλεγαν ότι το παιδί δεν μεγαλώνει αν δεν φάει χώμα, δεν μυρίσει χόρτο και δεν αγγίξει λάσπη».

Πιο υγιής ψυχαγωγία για παιδιά

Στην Κύπρο, η πρώτη ιστορικά προσπάθεια για τη δημιουργία προγράμματος πρόληψης από την ηλεκτρονική εξάρτηση έγινε το 2001 από τον ΚΕΝΘΕΑ έχοντας ως ονομασία των ακρωνύμιο «Ε.Μ.ΨΥ. ΧΩ.ΣΕ» που σημαίνει «Εναλλάκτικές Μορφές Ψυχαγωγίας Χωρίς Συσκευές Εξάρτησης».

Το πρόγραμμα επιμόησε και συντόνιζε ο γράφων και λειτούργησε για δύο χρόνια στις επαρχίες Λευκωσίας και Λάρνακας. Δυστυχώς καθότι παραδοσιακά επιμηθείς παρά προμηθείς, η πολιτεία δεν έδωσε την αναγκαία στήριξη τότε, για τη συνέχιση του προγράμματος παρά την επιτυχία που είχε και το ενδιαφέρον που επέδειξε η τοπική κοινωνία.

«Πέρασε άλλη μια δεκαετία προκειμένου να ωριμάσουν οι συνθήκες για οργανωμένη στήριξη των προγραμμάτων πρόληψης που στόχευαν στη θωράκιση των παιδιών από την ηλεκτρονική εξάρτηση. Το 2013, το Αντιναρκωτικό Συμβούλιο Κύπρου, τώρα μετονομαζόμενο σε Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων, επιχορήγησε ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα με την ονομασία Σχέδιο Δέλτα του Κούρη: Αντίσταση στην φτωχοποίηση της παιδικής ψυχής. Το πρόγραμμα είναι δράση του Κυπριακού Ινστιτούτου Ψυχοθεραπείας που είναι επιστημονικός μη κερδοσκοπικός οργανισμός με έντονη κοινωφελή δράση».

Το Σχέδιο Δέλτα του Κούρη λειτούργησε στα δυτικά προάστια της Λεμεσού και βασικό στόχο είχε τον εμπλουτισμό της ψυχαγωγίας των παιδιών ηλικίας 6 έως 12 ετών με τρόπους διασκέδασης στους οποίους εξαιρέθηκε η χρήση της ηλεκτρονικής τεχνολογίας. Ως βασικοί πυλώνες ψυχαγωγίας των παιδιών ορίστηκαν η φύση, οι τέχνες και η παράδοση. Τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να εξοικειωθούν με διάφορους τρόπους διασκέδασης που καλλιεργούσαν την κοινωνικότητα, τη συνεργατικότητα, τη δημιουργικότητα, την επινοητικότητα, την εξερεύνηση στη φύση, την οικολογική συνείδηση, τη ζωοφιλία, τον αυθορμητισμό, τον αυτοσχεδιασμό κ.α.

Τα παιδιά ενθαρρύνονταν να αναζητήσουν νέες προσωπικές προτιμήσεις μέσα από τον κόσμο της ψυχαγωγίας που τους προσφέραμε στο πρόγραμμα. Ενθαρρύνονταν ακόμη να μεταφέρουν τις νέες ψυχαγωγικές προτιμήσεις στο σπίτι τους, ενσωματώνοντάς τις στην οικογενειακή ψυχαγωγία. «Τέσσερα χρόνια λειτουργίας του Σχεδίου Δέλτα του Κούρη μας έδωσαν πολύ καλή εμπειρία με το αντικείμενο και αισιόδοξα μηνύματα για τη θωράκιση του παιδικού ψυχισμού απέναντι στην ηλεκτρονική εξάρτηση».

Το 2017 δημιουργήθηκαν δύο νέα παρόμοια προγράμματα πρόληψης με υψηλό δείκτη θωράκισης απέναντι στην ηλεκτρονική εξάρτηση: Το Cool After School και το Ask Anti Add. Και τα δύο προγράμματα ελέγχθηκαν και εξασφάλισαν επιχορήγηση από την Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων και θα δραστηριοποιηθούν εντός του 2018. Και τα δύο προγράμματα παρέχονται εντελώς δωρεάν. Δημιουργήθηκαν και λειτουργούν από το Κυπριακό Ινστιτούτο Ψυχοθεραπείας.

Το Cool After School 

Είναι ένα ευέλικτο πρόγραμμα που θα λειτουργεί τις απογευματινές ώρες στο σχολικό χώρο ενισχύοντας με ευχάριστο τρόπο τη σχέση των παιδιών με τις τέχνες και τα γράμματα. Στόχος, σύμφωνα με τον κ.Πλατρίτη, «είναι η προσέλκυση των παιδιών προς τις τέχνες και τα γράμματα με ένα μη ανταγωνιστικό τρόπο, μακριά από τον ανταγωνισμό που συχνά ευνοεί το σχολικό σύστημα. Το Cool After School δεν παρεμποδίζει τα παιδιά να έχουν ψυχαγωγία μέσω των ηλεκτρονικών μέσων. Εντούτοις, διαμορφώνει συνθήκες που ευνοούν την καθιέρωση μιας ισορροπημένης ψυχαγωγίας.

Καλλιεργεί τη διεκδικητική συμπεριφορά και την αυτογνωσία κατά τρόπο που τα παιδιά να αναπτύξουν ψυχική ανθεκτικότητα ικανή να αντιμετωπίσει τις κακές επιρροές που μπορεί να εξασκήσει η πίεση των συνομηλίκων και τα φαινόμενα σχολικού εκφοβισμού. Καθιστά τα παιδιά άνετα («cool») να απολαύσουν την ψυχαγωγία τους αντιμετωπίζοντας ικανοποιητικά κάθε κίνδυνο που παραμονεύει για να παραβλάψει την ψυχική τους υγεία».

Μπορεί να μετατραπεί σε εφιάλτη

Η ανεξέλεγκτη χρήση του διαδικτύου, η πιο σωστά η κακή χρήση του διαδικτύου αποδειγμένα δυστυχώς οδηγεί πολλές φορές τους ανθρώπους σε πολύ άσχημες περιπέτειες οι οποίες θέτουν σε κίνδυνο την ψυχή του ίδιου του ατόμου αλλά και των γύρω του.

Όπως εξηγεί ο κ. Πλατρίτης, «το διαδίκτυο ωσάν να είναι ένας σοφός παντογνώστης μπορεί να μετατραπεί στον δήμιο της ψυχής των παιδιών μας και αυτό δεν θα ακουστεί ως υπερβολή όταν αναλογιστούμε τα όσα ακούμε για εκβιασμούς ανηλίκων που γίνονται από επιτήδειους και ανισόρροπους που αλωνίζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης καλυμμένοι πίσω από «αγγελοκάμωτα» προφίλ. Παγώσαμε τελευταίως όταν μάθαμε για τα κρούσματα καθοδηγούμενων διαδικτυακά αυτοκτονιών νεαρών παιδιών στη Ρωσία και αλλού».

Ακόμη, «η σεξουαλική ενημερότητα κατά κράτος βασίζεται σήμερα στις πληροφορίες που αντλούν οι νέοι μας από το διαδίκτυο. Σκεφτείτε για μια στιγμή πόσο δύσκολα θα σταθεροποιήσει τη σεξουαλική του εικόνα ένα παιδί με εύθραυστη αυτοπεποίθηση το οποίο μεγαλώνει σε ένα συντηρητικό οικογενειακό περιβάλλον που αποστρέφεται την επικοινωνία για θέματα σεξουαλικής αγωγής όταν βρεθεί σε ένα διαδικτυακό καταιγισμό εικόνων σκληρού πορνογραφικού περιεχομένου…»

ΠΡΟΘΑΛΑΜΟΣ ΤΟΥ ΤΖΟΓΟΥ

Τις προηγούμενες δεκαετίες, υπενθυμίζει ο κ. Πλατρίτης, «όταν συστηματοποιήσαμε την καθολική πρόληψη για τα θέματα ουσιοεξαρτήσεων χρησιμοποιούσαμε ως σύνθημα την ακόλουθη φράση: «Το κάπνισμα του τσιγάρου είναι ο προθάλαμος της κάνναβης». Τώρα χρειάζεται να προσαρμόσουμε τη φράση αυτή ως εξής: «η προσκόλληση στα ηλεκτρονικά παιγνίδια είναι ο προθάλαμος του ηλεκτρονικού τζόγου»». Πράγματι, «μεγάλο ποσοστό ανθρώπων που υποφέρουν από το πρόβλημα του ηλεκτρονικού τζόγου έχουν ιστορικό προσκόλλησης στη χρήση ηλεκτρονικών παιγνιδιών και περιήγησης στο διαδίκτυο».

Το AskAnti Add

Είναι ένα πρόγραμμα σχεδιασμένο «να αξιοποιήσει τους κοινοτικούς παράγοντες για να δημιουργήσει ένα δίκτυο κοινωνικής πρόληψης και έγκαιρης αντιμετώπισης των εξαρτητικών τάσεων. Θα αξιοποιήσει σύγχρονες μεθόδους ευαισθητοποίησης των κοινωνικών στρωμάτων με συμμετοχή τους σε ομάδες εστίασης. Στο πλαίσιο του προγράμματος θα καθιερωθεί ένας ομολογουμένως καινοτόμος θεσμός, αυτός της «περιοδεύουσας συμβουλευτικής».

 

  Μαριλένα Παναγή    

Related posts

Η κυβέρνηση ξεπούλησε κρυφά τα προσωπικά δεδομένα των Ελλήνων!

Newsroom

Πόσο στοίχισαν οι διαφημίσεις των κομμάτων στη Google

Newsroom

Παιδική πορνογραφία και εκβιασμός

Newsroom