Νέο βιβλίο: O λήσταρχος Θύμιος Γάκης – του Νικόλαου Στεφ. Χιώτη
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Το όνομα του Θύμιου Γάκη το άκουσα για πρώτη φορά, όταν ήμουν στις τελευταίες τάξεις του δημοτικού σχολείου. Συχνά οι γέροντες του χωριού μιλούσαν γι’ αυτόν με θαυμασμό και εξυμνούσαν τα κατορθώματα και τον ηρωισμό του. Δεν μπορεί, είπα μέσα μου, κάποιο σημαντικό πρόσωπο πρέπει να ήταν. Τότε δεν έδωσα σημασία, άλλωστε ήμουν σε μικρή ηλικία και τα ενδιαφέροντά μου ήταν άλλα.
Το 1968 διορίστηκα δάσκαλος στη Γλίστρα (Γκαβαλιώρα) της κοινότητας Μυροφύλλου και το επόμενο χρόνο στα Καραβδέϊκα της ίδιας κοινότητας. Από τους κατοίκους των οικισμών αυτών και του Μυροφύλλου άκουσα πολλές ιστορίες. Μεταξύ αυτών ήταν και η ιστορία της «Βασιλαρχόντισσας» και η αρπαγή της από τη ληστοσυμμορία του Θύμιου Γάκη. Στο μυαλό μου ήλθαν όλα αυτά που άκουσα μπροστά από χρόνια και συνδέθηκαν με τα νέα. Και πάλι δεν έδωσα τη δέουσα σημασία. Όταν αργότερα μετατέθηκα στο δημοτικό σχολείο των Μεγάλων Καλυβίων, αποφάσισα να ασχοληθώ με την Ιστορία και Λαογραφία του τόπου μου. Δοκίμασα μεγάλη έκπληξη.
Οι πληροφορητές μου, άνδρες και γυναίκες, από τα πρώτα τραγούδια που ανέφεραν ήταν αυτό του Θύμιου Γάκη. Την ίδια έκπληξη δοκίμασα και όταν ανέθεσα σχετική εργασία στους μαθητές της Στ΄ τάξης του δημοτικού σχολείου. Άρχισε αμέσως να ξετυλίγεται στο μυαλό μου το κουβάρι των αναμνήσεων για το Θύμιο Γάκη, όπως τον παρουσίαζαν οι γέροντες του χωριού. Τις αναμνήσεις αυτές συμπεριέλαβα στα δυο βιβλία που έγραψα το 1997 και το 2005.
Οι Κάτοικοι των Μεγάλων Καλυβίων θεωρούσαν το Θύμιο Γάκη δικό τους άνθρωπο που έζησε στο χωριό, δέθηκε μαζί τους και γνώρισε τα ήθη και έθιμά τους.
Στις 4 και 5 Σεπτεμβρίου 2021 πραγματοποιήθηκε στην πόλη των Τρικάλων το 1ο συνέδριο Καραγκούνηδων του Ν. Τρικάλων, με θέμα «Αγώνες και επιτεύγματα των Καραγκούνηδων από την Ελληνική Επανάσταση του 1821 μέχρι σήμερα». Στο συνέδριο αυτό έλαβα μέρος με θέμα «Συνοπτική εικόνα της συμβολής των κατοίκων των Μεγάλων Καλυβίων στους αγώνες και τα επιτεύγματα των Καραγκούνηδων στα 200 χρόνια από την επανάσταση του 1821». Μεταξύ των άλλων έκανα αναφορά και στο Θύμιο Γάκη.
Έτσι, για μια ακόμη φορά ερεύνησα ακόμα περισσότερο και σε βάθος το θέμα και ανακάλυψα νέες γραπτές μαρτυρίες για τη ζωή και τη δράση του.
Η αλήθεια είναι ότι προβληματίστηκα αρκετά με όσα γράφονται για το Γάκη. Ποιός ήταν ο Θύμιος Γάκης, που οι Σαρακατσάνοι θέλουν δικό τους; Τί σχέση είχε με τα Μεγάλα Καλύβια, ώστε και οι Μεγαλοκαλυβιώτες να τον θεωρούν δικό τους άνθρωπο; Για να δοθεί απάντηση στα δυο ερωτήματα, πρέπει πρώτα να ξεκαθαριστεί ο τόπος καταγωγής και γέννησης του Γάκη. Δυο είναι οι επικρατέστερες εκδοχές για την καταγωγή και γέννηση του Γάκη. Η Μεσούντα Άρτας και τα Μεγάλα Καλύβια Τρικάλων.
Οι Σαρακατσάνοι θεωρούν τη Μεσούντα Άρτας ως τόπο καταγωγής και το Στάνο Αμφιλοχίας ως τόπο γέννησης του Θ. Γάκη. Η οικογένειά του περνούσε τα καλοκαίρια στη Μεσούντα και το Χειμώνα στα πεδινά βοσκοτόπια του Στάνου. Εκεί γεννήθηκε ο Θύμιος το 1859 ή 1860.
Οι Μεγαλοκαλυβιώτες θεωρούν ως τόπο γέννησης και καταγωγής τα Μεγάλα Καλύβια. Γεννήθηκε το 1859 και μεγάλωσε στο χωριό μέχρι το 1882, έτος κατά το οποίο βγήκε στην παρανομία, όπως υποστηρίζει η επικρατέστερη εκδοχή. Σύμφωνα με την άλλη εκδοχή γεννήθηκε στα Μεγάλα Καλύβια το 1859 και ακολούθησε την οικογένειά του σε όλες τις μετακινήσεις σε θερινούς και χειμερινούς βοσκότοπους.
Όταν εγκατέλειψε την οικογένειά του, εγκαταστάθηκε οριστικά στα Μεγάλα Καλύβια το 1879. Από εκεί έφυγε μετά από τρία χρόνια και ακολούθησε το ληστρικό βίο το 1882. Πάντως, η σχέση του Θύμιου Γάκη με τα Μεγάλα Καλύβια θεωρείται κάτι παραπάνω από βέβαια. Ακόμα κι αν παραβλέψουμε τον τόπο καταγωγής και γέννησης, η διαμονή του στο χωριό από το 1979 ως το 1882 είναι βεβαιωμένη και δεν δέχεται καμιά αμφισβήτηση.
Ο Θύμιο Γάκης ήταν υπαρκτό πρόσωπο, ανεξάρτητα αν το φερόμενο ως επώνυμό του είναι ψευδώνυμο ή πραγματικό. Άλλωστε στην πράξη έχει κατοχυρωθεί ως επώνυμο. Ως Γάκης διέπραξε την αρπαγή της Βασιλαρχόντισσας, ως Γάκης πολέμησε ηρωικά στη Μικρά Ασία και ως Γάκης καταγράφηκε στις σελίδες της ιστορίας ως άξιο τέκνο της.
Στις σελίδες που ακολουθούν, οι αναγνώστες μας θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν καλύτερα τη ζωή και τη δράση του Θύμιου Γάκη. Ενός ανθρώπου που πέρασε τα περισσότερα χρόνια της ζωής του στην παρανομία και τη φυλακή. Έφτασαν, όμως, έντεκα χρόνια έντιμου και ειρηνικού βίου καθώς και δυόμισι μήνες έντονης εθνικής προσφοράς στη Μικρά Ασία, να αναδειχθεί εθνικός ήρωας.
