Γέροντας Εφραίμ: Ποιος είναι ο πνευματικός άνθρωπος;

Γράφει: O Γέροντας Εφραίμ, Καθηγούμενος Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου

Θέλω σήμερα, να θίξω στην αγάπη σας ένα θέμα, το όποιο ίσως το έχετε ξανακούσει, ίσως το έχετε διαβάσει, άλλα ίσως και δεν το έχετε σκεφθεί ποτέ.

Ξεκινώ με μια ερώτηση. Ποιός είναι ο πνευματικός άνθρωπος; Σήμερα υπάρχει μια μεγάλη παρεξήγηση για το ποιός είναι ο πνευματικός άνθρωπος. Πολλές φορές ακούω, ότι πνευματικός άνθρωπος είναι αυτός που ασχολείται με τα γράμματα και τις τέχνες, τη μουσική, τη ζωγραφική, την ακαδημαϊκή γνώση, με μια καλαισθητική εικόνα ενός τοπίου.

Αυτοί οι άνθρωποι έχουν τη θέση τους, είναι αξιόλογοι, αλλά νομίζω ότι είναι λάθος να λέγονται «πνευματικοί άνθρωποι». Μπορούσαν να λέγονται, οτιδήποτε άλλο, έκτος από πνευματικοί άνθρωποι.

Ο πνευματικός άνθρωπος, σύμφωνα με τον ορισμό των αγίων Πατέρων, είναι εκείνος ο οποίος, είναι «πεπληρωμένος», δηλαδή γεμάτος, με Πνεύμα Άγιο.

Αυτός είναι αληθινά και ουσιαστικά ο πνευματικός άνθρωπος. Είναι εκείνος, ο οποίος, εντασσόμενος στην Εκκλησία, ακολουθεί πιστά τις υποθήκες των αγίων Πατέρων, τηρώντας τις εντολές του Χριστού μας, που δόθηκαν διά μέσου του Ευαγγελίου· είναι εκείνος, ο οποίος, αναπνέει συνεχώς τη χάρη του Αγίου Πνεύματος, όπως λέει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος· «μνημονευτέον του Θεού μάλλον ή αναπνευστέον».

Προτιμότερη της αναπνοής είναι η προσευχή. Εκείνος, που κάνει ένα σταυρό κάθε βράδυ, δεν έχει μάθει να προσεύχεται. Η προσευχή, όπως γράφουν οι άγιοι Πατέρες, είναι τέχνη τεχνών και επιστήμη επιστημών. Γι’ αυτό, εκείνος, που θέλει να γίνει πνευματικός άνθρωπος, πρέπει να αναπνέει το Πνεύμα το Άγιο, κατά ένα τρόπο, συνεχή και αδιάλειπτο. Πρέπει να μάθει, τα μυστικά της πνευματικής ζωής. Και θεμέλιο της πνευματικής ζωής, είναι η προσευχή. Γι’ αυτό και ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ένας από τους μεγάλους αγίους, τους στύλους και οικουμενικούς διδασκάλους της Ορθοδοξίας, λέγει το έξης. Για να καταλάβεις πόσο αγαπά κάποιος το Θεό, μην τον ρωτήσεις ευθέως, αν αγαπά το Θεό. Ρώτησέ τον, με έναν έμμεσο τρόπο, πόση ώρα προσεύχεσαι; Από την απάντηση που θα σου δώσει, θα καταλάβεις κατά πόσον και μέχρι πόσο, αγαπά το Θεό.

Αυτό είναι που λείπει σήμερα από  πολλούς χριστιανούς!

Καθησυχάζουν τη συνείδησή τους, κάνοντας ένα σταυρό κάθε βράδυ, και αν θυμηθούν, και το πρωί. Πηγαίνουν και στην Εκκλησία, όποτε θυμηθούν, όταν έχουν κάποιο μνημόσυνο ή κάποιο γάμο ενός συγγενούς τους, ή, κάποια βάπτιση   ενός   φίλου   τους.   Τότε   παρευρίσκονται   στο   Ναό, και παρουσιάζονται, ως θρησκευόμενοι άνθρωποι· ότι, είναι άνθρωποι, που αγαπούν την Εκκλησία.

Πόσο υστερούν αυτοί οι άνθρωποι, που λένε, ότι ενδιαφέρονται για την Εκκλησία και λησμονούν να κάνουν την καρδιά τους, ναό του Θεού; Και γίνεται η καρδιά μας ναός του Θεού, εάν εργαζόμαστε την πνευματική ζωή, που είναι «ο θερισμός» του Αγίου Πνεύματος· εάν σπείρουμε, στο χωράφι της ζωής μας, τον πόθο του Θεού, το θείο έρωτα, την αφοσίωση  στις εντολές του Χριστού. Οι εντολές του Χριστού δεν είναι δέσμευση, δεν είναι στέρηση της ελευθερίας μας, αλλά είναι φάρμακα για την πνευματική μας θεραπεία. Πρέπει ο άνθρωπος, για να γίνει αληθινά πνευματικός, να συνειδητοποιήσει τις πολλές ελλείψεις που έχει, τα πολλά λάθη που κάνει, τις πολλές αμαρτίες που διέπραξε· πρέπει να περάσει οπωσδήποτε από το μυστήριο της εξομολογήσεως. Ο πνευματικός άνθρωπος, πρέπει να βλέπει συνεχώς και να εποπτεύει τα νοήματα της καρδίας του και τις διαθέσεις του, εάν είναι βυθισμένες στο ποτήρι της «εν Χριστώ» ζωής. Πόσο λυπήθηκα όταν συνάντησα στο Άγιον Όρος έναν άνθρωπο, πολύ αξιόλογο κοινωνικά, ο οποίος βοηθούσε αρκετούς συμπολίτες του· ήταν μεγάλος επιχειρηματίας.

Όταν ήλθε στη Μονή μας, κάθισα να μιλήσω λίγο μαζί του. Του είπα ότι τώρα που ήλθες στο Άγιον Όρος πρέπει να εξομολογηθείς. Και μου απαντά: «Εγώ δεν έχω εξομολογηθεί ποτέ στη ζωή μου, διότι δεν έχω αμαρτίες». Και άρχισε ο δυστυχής να μου απαριθμεί τις αρετές του. Ότι «εγώ είμαι ο καλύτερος άνθρωπος, που υπάρχει στον κόσμο, και όπου πάω με σέβονται.  Όταν πάω σε διάφορους δημοσίους χώρους στέκονται οι άνθρωποι και με ευλαβούνται· με εκτιμά όλος ο κόσμος». Και άρχισε να συγκινείται και να κλαίει και να μου λέει, «σαν έμενα δεν υπάρχει άλλος άνθρωπος στο κόσμο». Δεν σας κρύβω ότι λυπήθηκα πάρα πολύ. Του μίλησα μετά, επίτηδες λίγο αυστηρά, και του είπα ότι, εσύ αδελφέ μου, ξέρεις πώς είσαι; Έχεις δει κάποιον που έπαθε εγκεφαλικό και έχει ημιπληγία, και το μισό του σώμα δεν το αισθάνεται; Και πολλές φορές τον τρυπούν με τη βελόνα και δεν το καταλαβαίνει;  Έτσι και σύ, πάσχεις από μία πνευματική αναισθησία.

Άρχισε να με βλέπει με απορία· με κοίταζε με κάποια πρωτόγνωρα αισθήματα γι’ αυτόν, και μετά, μέσα στη  απορία που με κοίταζε, του λέω· θα σε ερωτήσω μερικές ερωτήσεις και να μου απαντήσεις ειλικρινά. Λες, ότι, δεν έκανες αμαρτίες στη ζωή σου. Πόσες εκτρώσεις έκανες στη ζωή σου; Μόλις του το είπα κατάλαβα ότι τον έπιασε ένας ιδρώτας, μια εσωτερική ανησυχία, και άρχισε να είναι σκεπτικός. Και μέσα στη σκέψη  και τη λύπη του, μου απάντησε ότι, «στη ζωή μου έκανα δώδεκα εκτρώσεις». Έκανες δώδεκα φόνους.  Και είσαι εσύ ο φονιάς των παιδιών σου. Μόνο γι’ αυτό, μόνο γι’ αυτή την αμαρτία, έπρεπε να ζεις σε μια συνεχή μετάνοια, σε μια συνεχή ταπείνωση, όχι να διαφημίζεις τον εαυτό σου, αλλά «εν τω κρυπτώ», να ζητάς το έλεος του Θεού.

Πραγματικά, επειδή αυτός ο άνθρωπος ήταν καλή ύλη, δεν σας αποκρύπτω, ότι, εξομολογήθηκε μόλις του είπαμε και του αναλύσαμε, τί σημαίνει αμαρτία, εγκολπώθηκε όλη τη διδασκαλία που του δώσαμε, και σήμερα, συνεχίζει να βοηθά τους συμπολίτες του, αλλά, υπό μια άλλη θεώρηση. Ξέρει τί σημαίνει αμαρτία, ξέρει τί σημαίνει τακτικός εκκλησιασμός, ξέρει τί σημαίνει προσευχή. Κάθε μέρα, έχει «τυπικό» και σηκώνεται από τις 5.30 μέχρι τις 6.30, και να προσεύχεται μία ώρα με την ευχή του Ιησού. Το βράδυ, πριν να κοιμηθεί, κάνει το Απόδειπνο με τους Χαιρετισμούς, και κάνει μισή ώρα ευχή του Ιησού. Έρχεται στο Άγιον Όρος, και όταν συναντώμεθα, κλαίει συνεχώς. Δεν κλαίει από συναισθηματισμό, ή από κατάθλιψη, αλλά, από τον πόθο του Θεού, που έχει στη καρδιά του. Λέει: «πώς πέρασα τόσα χρόνια μέσα στη τύφλωση, μέσα στην άγνοια, που έκανα τις «ελεημοσύνες» και εκόμπαζα, και μου άρεσε να με χειροκροτούν, να με επαινούν, να με σέβονται; Όμως, μέσα μου είδα ότι, είμαι ένας κενός άνθρωπος, χωρίς πνευματικό προζύμι, χωρίς πνευματική ισορροπία, αλλά «αγόμουν και φερόμουν» από τα πάθη της υπερηφάνειας, της ανθρωπαρέσκειας, και συνεχώς, έβλεπα τον εαυτό μου και τον καμάρωνα, ότι, ήμουν ο καλύτερος άνθρωπος».

Όταν μέσα μας, αρχίζει να κατασκηνώνει το Πνεύμα το Άγιον, το πρώτο που μας διδάσκει και μας κατηχεί, είναι να γνωρίσομε τη δική μας ασθένεια, να γνωρίζομε τα δικά μας λάθη, να γνωρίζομε, με πάσαν ακρίβεια, τις απροσεξίες που κάναμε και που κάνομε, και να προσπαθούμε να είμαστε αυστηροί στον εαυτό μας και επιεικείς στους άλλους. Πραγματικά, ο άνθρωπος που δέχεται το Πνεύμα το Άγιο, δέχεται αυτή τη χάρη τόσο έντονα, που αγαπά τους ανθρώπους όπως είναι, και όχι όπως θέλει αυτός να είναι. Έχει σημασία, εν ονόματι του Χριστού, να δεχόμαστε όλους τους ανθρώπους όπως είναι, διότι ο Χριστός μας λέγει: « ει αγαπάτε τους αγαπώντας ημάς ποία υμίν χάρις εστί; και γαρ οι αμαρτωλοί το αυτό ποιούσι». Διότι ο εμπαθής άνθρωπος, ο αμαρτωλός, αυτό κάνει. Αγαπά αυτόν που τον αγαπά. Εκτιμά αυτόν που τον εκτιμά. Αλλά, πρέπει να ξέρομε ότι, η εμπαθής εκτίμηση και η εμπαθής αγάπη, είναι απολύτως, έκφραση του εγωισμού του ανθρώπου. Και ό,τι ο άνθρωπος κάνει, δρα και εργάζεται, υλοποιώντας τον εγωισμό του, αυτός, αποτυγχάνει στη ζωή του, διότι τα έργα εξωτερικά μπορεί να φαίνονται καλά, αλλά είναι προς το «θεαθήναι τοις ανθρώποις», και ο Θεός, δεν παίρνει τίποτε από αυτά.

Γι’ αυτό σήμερα, το ότι οι , το ότι οι άνθρωποι είναι συγχυσμένοι, και δεν έχουν την ειρήνη του Χριστού, μέσα τους, είναι γιατί δεν εργάζονται, κατά τρόπο Πατερικό, την πνευματική ζωή, αλλά, την εργάζονται κατά τρόπον ιδιόρρυθμο, δηλ. όπως ο καθένας νομίζει και εκτιμήσει, τι είναι η πνευματική ζωή. Αυτό όμως είναι μεγάλο λάθος. Ας πάρουμε μια ειδικότητα, σ’ αυτή τη ζωή, πάνω στα υλικά και κτιστά πράγματα. Ποτέ,  δεν  αυτοσχεδιάζουμε,  αλλά,  ακολουθούμε  τις  υποδείξεις του ειδήμονος, διδασκάλου και καθηγητού (δηλ. αυτού που γνωρίζει). Τότε, αν ακολουθήσουμε, τις υποδείξεις και τις κατευθύνσεις, του ειδικού επιστήμονα, τότε θα πάρουμε και το βραβείο, τότε θα πάρουμε και τη γραπτή βεβαίωση, ότι, έχουμε αυτό τον τίτλο, και τότε θα μας αποδεχθούν και οι άνθρωποι, ότι, έχουμε αυτή την ειδικότητα. Εάν σ’ αυτά, τα κτιστά πράγματα, απαιτούνται τέτοιες προϋποθέσεις, για να μπορέσουμε να γίνομε αποδεκτοί, πολύ περισσότερο, στην πνευματική ζωή, που είναι όπως είπα προηγουμένως, τέχνη τεχνών και επιστήμη επιστημών.

Το διαβάσαμε εδω