Σαν σημερα 8/4/1854: Oι κάτοικοι των Μ.Καλυβίων τάσσονται ενεργά στο πλευρό του Χριστόδουλου Χατζηπέτρου και συγκρούονται με 1.500 Τουρκαλβανούς, δυο πυροβόλα και 200 ιππείς

Με την έναρξη της επανάστασης του 1821 πολλοί Θεσσαλοί αγωνιστές εντάχτηκαν στα σώματα των οπλαρχηγών της επαναστατημένης Ελλάδας και πολέμησαν για την ελευθερία της πατρίδας. Μετά το τέλος του αγώνα, και επειδή η Θεσσαλία ήταν ακόμα υπό οθωμανική κατοχή, δεν επέστρεψαν στα χωριά τους, αλλά παρέμειναν στην ελεύθερη Ελλάδα και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Λαμίας, για να βρίσκονται κοντά στον τόπο καταγωγής τους.

Επίσης, αρκετοί Θεσσαλοί μετά το 1830, μη μπορώντας να αντέξουν την τουρκική  σκλαβιά, βρήκαν καταφύγιο στη Φθιώτιδα. Έμειναν εκεί με την προσδοκία ότι σύντομα θα έβλεπαν ελεύθερη την πατρίδα τους και θα επέστρεφαν κοντά στους δικούς τους. Για γίνει ευκολότερη η παραμονή τους στην ελεύθερη Ελλάδα, ζητούσαν και τους χορηγούσαν την ελληνική ιθαγένεια. Όμως, μετά την επανάσταση του 1854  το κύμα φυγής των Θεσσαλών προς την ελεύθερη Ελλάδα αυξήθηκε αρκετά γιατί, μετά την αποτυχία της, οι κάτοικοι φοβήθηκαν τα αντίποινα των Τούρκων, ιδιαίτερα εκείνοι που με κάθε τρόπο βοήθησαν τους επαναστάτες.

Στην επανάσταση του 1854 οι κάτοικοι των Μεγάλων Καλυβίων έλαβαν ενεργά μέρος και τάχτηκαν στο πλευρό του Χριστόδουλου Χατζηπέτρου[1]. Η δράση του Χατζηπέτρου στο Θεσσαλικό χώρο άρχισε βασικά τον Απρίλιο. Στις αρχές αυτού του μήνα  οι επαναστάτες της δυτικής Θεσσαλίας, με εντολή του υπουργού Στρατιωτικών, απομακρύνθηκαν από τα Άγραφα και προχώρησαν προς τον Πηνειό ποταμό με σκοπό να καταλάβουν τα Τρίκαλα, ελπίζοντας στη συμπαράσταση των κατοίκων της  περιοχής.

Η αρχή των συγκρούσεων έγινε από το Μαυρομμάτι, απ’ όπου οι επαναστάτες έδιωξαν τους Τούρκους και κάλεσαν εκεί τον Χατζηπέτρο. Ο Χατζηπέτρος στις 5 Απριλίου είχε φτάσει στα Μεγάλα Καλύβια και ανέλαβε την οργάνωση των επιχειρήσεων. Γύρω από τα Καλύβια άρχισαν καθημερινές αψιμαχίες ανάμεσα στους άντρες του Χατζηπέτρου, που ενισχυμένες από τους κατοίκους έφτασαν τις 3.000, και στους Τουρκαλβανούς.

Η μεγάλη σύγκρουση έγινε στις 8 Απριλίου, όταν εναντίον του Χατζηπέτρου επιτέθηκαν οι Ισμαήλ Φράσαρης και Χοτόμπεης με 1.500 Τουρκαλβανούς, δυο πυροβόλα  και 200 ιππείς.

Οι Τούρκοι όμως υποχρεώθηκαν να υποχωρήσουν, αφού άφησαν πίσω τους 4 φορτώματα πολεμοφόδια και πάνω από 50 νεκρούς. Την ίδια μέρα έγινε σύσκεψη των οπλαρχηγών στα Μεγάλα Καλύβια και αποφασίστηκε η συνέχιση του αγώνα. Ο Χατζηπέτρος παρέμεινε στα Καλύβια, απ’ όπου στις 11 Απριλίου έστειλε 200 περίπου άντρες στο χωριό Βελέσι, καθώς και στις επαρχίες Ζάρκου και Μεγάλου Παλαμά, για να μεταφέρουν εκεί το μήνυμα της επανάστασης.

Οι κάτοικοι του Ζάρκου, της Ελασσόνας και του Μεγάλου Παλαμά, κυκλοφόρησαν προκηρύξεις και δήλωσαν συμπαράσταση στο Χατζηπέτρο, ο οποίος εγκατέλειψε τα Καλύβια και στρατοπέδευσε στη Βαρυμπόπη (σημερινή Φήκη) και μετά στην Καλαμπάκα την οποία έκανε κέντρο του αγώνα. Εκεί ενισχύθηκαν οι δυνάμεις του από κατοίκους των Τρικάλων, της Καλαμπάκας, του Καστρακίου, των Χασίων και του Ζάρκου.

 

Σημαντικές ήταν οι επιχειρήσεις για την κατάληψη του Δομοκού, που κράτησαν 15 μέρες και κατέληξαν στην πρώτη αποτυχία των επαναστατών. Στο τέλος του Απριλίου του 1854 ήλθαν να ενισχύσουν το Χατζηπέτρο, που μαζί με τον Καταραχιά και 1400 άντρες βρισκόταν στο στρατόπεδο της Καλαμπάκας, νέοι Πελοποννήσιοι και Κρήτες εθελοντές. Προς την Καλαμπάκα κατευθυνόταν και ο Σελήμ πασάς με 1000-2000 Τουρκαλβανούς, 300-500 ιππείς και οχτώ κανόνια, όπου έφτασε στις 30 Απριλίου και στρατοπέδευσε προς το μέρος του Πηνειού πάνω σε δυο λοφίσκους. Οι πρώτες συγκρούσεις άρχισαν την 1^η Μαΐου και συνεχίστηκαν ως τη 9^η Μαΐου με διαδοχικές νίκες του Χατζηπέτρου. Τη 10^η Μαΐου οι Τούρκοι ανασυντάχτηκαν και επιχείρησαν να επιτεθούν αιφνιδιαστικά εναντίον των Ελλήνων. Έγιναν όμως αντιληπτοί και χτυπήθηκαν άγρια από τους επαναστάτες με αποτέλεσμα να διασκορπιστούν ή να πνιγούν στον Πηνειό ποταμό. Στα χέρια των επαναστατών έπεσαν πολλά λάφυρα και συνελήφθησαν 150-200 Άραβες αιχμάλωτοι. Η νίκη αυτή στην Καλαμπάκα ήταν πραγματικά το πιο σημαντικό, αλλά ταυτόχρονα και το τελευταίο πολεμικό κατόρθωμα της επανάστασης του 1854.
Οι γενικές όμως συνθήκες την εποχή αυτή γίνονταν όλο και πιο δύσκολες, γιατί ο ναυτικός αποκλεισμός άρχισε να προκαλεί δυσκολίες στον ανεφοδιασμό των επαναστατών από τη θάλασσα και το στρατόπεδο του Χατζηπέτρου άρχιζε να μειώνεται σταδιακά και οι οπλαρχηγοί να κατευθύνονται προς τη Μακεδονία και τον Όλυμπο. Επιπλέον έφτασε στη Θεσσαλία η ειρηνευτική επιτροπή που καλούσε τους οπλαρχηγούς να επανέλθουν στην Ελλάδα. Παρά τις δυσκολίες ο Χατζηπέτρος συνέχισε να αγωνίζεται. Στις 6 Ιουνίου, δέχτηκε στην Καλαμπάκα σφοδρή επίθεση από τρία Τουρκικά τάγματα. Τελικά ύστερα από τη μάχη αυτή που κράτησε τρεις μέρες και προκάλεσε πολλές απώλειες στους Τούρκους, βλέποντας το μάταιο του αγώνα, έφυγε και στις 29 Ιουνίου έφτασε στη Λιβαδιά. Η αποχώρηση του Χατζηπέτρου σήμανε και το τέλος της επανάστασης του 1854 στη Θεσσαλία.
Οι κάτοικοι των Τρικάλων, των #Μεγάλων Καλυβίων, της Καλαμπάκας, του Καστρακίου, του Ζάρκου και των Χασίων που έλαβαν μέρος στον αγώνα,  φοβούμενοι τη μανία των Τούρκων, εγκατέλειψαν τους τόπους διαμονής τους και μέσα από τα στενά του Μουζακίου έφτασαν στο Φουρνά της Ευρυτανίας και από εκεί στην περιοχή της Λαμίας[2]. Από αυτούς οι περισσότεροι επέστρεψαν στις εστίες τους το ίδιο έτος και αρκετοί εγκαταστάθηκαν  στη Λαμία και στα χωριά της.
Όμως γύρω στις 60 οικογένειες από τα #Μεγάλα Καλύβια έμειναν εκεί. Περίπου 42 οικογένειες εγκαταστάθηκαν κοντά στη Λαμία και στον οικισμό “Καλύβια“. Ικανός αριθμός οικογενειών εγκαταστάθηκε στο Κόμμα και μεμονωμένες οικογένειες σε άλλους κοντινούς με τη Λαμία οικισμούς.

Από τα Τρίκαλα, την Καλαμπάκα, το Καστράκι, το Ζάρκο και τα Χάσια, δεν γνωρίζουμε ακριβώς τον αριθμό των οικογενειών που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Λαμίας. Πάντως, αν κρίνουμε από τον αριθμό των εκλογέων του 1862, πρέπει να ήταν αρκετές, ιδιαίτερα από τα Τρίκαλα. Οι περισσότερες εγκαταστάθηκαν στην πόλη της Λαμίας.
Τη νύχτα της 3^ης Φεβρουαρίου 1862 έγινε η επανάσταση στο Ναύπλιο. Μετά την καταστολή της επανάστασης αυτής, ο βασιλιάς Όθωνας θέλοντας να μειώσει την ένταση του πολιτικού αναβρασμού και να έλθει σε προσωπική επαφή με το λαό, άρχισε περιοδεία στην Πελοπόννησο. Εκμεταλλευόμενος την ευκαιρία αυτή, ο Δημήτριος Βούλγαρης μάζεψε κοντά του τα γνωστότερα πολιτικά ονόματα της Αθήνας και τη χρυσή νεολαία του Επαμεινώντα Δεληγιώργη και υποκίνησε επανάσταση. Αρχηγός έγινε ο ίδιος από την πρώτη στιγμή και έχοντας μαζί του λαό και στρατό, μετά από μεγαλειώδη πορεία στην Αθήνα, συνέταξε μαζί με τον Επ. Δεληγιώργη το ψήφισμα της 10/11^ης Οκτωβρίου 1862 που κατάργησε τη βασιλεία και σχημάτισε προσωρινή κυβέρνηση με τον Κωνσταντίνο Κανάρη και τον Μπενιζέλο Ρούφο, επιτυγχάνοντας τελικά την εκθρόνιση του Όθωνα. Η προσωρινή κυβέρνηση θα διοικούσε το κράτος, ώσπου να συγκληθεί η  Εθνική Συνέλευση, η οποία θα προχωρούσε στην εκλογή του νέου βασιλιά.
Η κυβέρνηση αυτή, αφού έλαβε υπόψη τη δηλωθείσα  θέληση του ελληνικού λαού[3] να προβεί ο ίδιος αμέσως στην εκλογή του βασιλιά, προκήρυξε, με το ψήφισμα της 19^ης Νοεμβρίου 1862, δημοψήφισμα για την εκλογή του νέου βασιλιά και μάλιστα πριν από τη σύγκλιση της Εθνικής Συνέλευσης. Δεν ορίστηκε ενιαία για όλη την επικράτεια ημέρα ψηφοφορίας, αλλά δόθηκε σε κάθε δήμο δεκαήμερη προθεσμία, που θα άρχιζε από την ημέρα δημοσίευσης του ψηφίσματος σε καθέναν από αυτούς. Το ίδιο σύστημα εκλογής προβλέφτηκε να εφαρμοστεί και στα κατά τόπους προξενεία, υποπροξενεία και προξενικά πρακτορεία για τους Έλληνες πολίτες που ήταν εγκαταστημένοι ή διέμειναν προσωρινά σε ξένες χώρες.
Για το δημοψήφισμα αυτό και την εκλογή των μελών της Εθνικής Συνέλευσης συντάχτηκαν σε όλη τη χώρα οι σχετικοί εκλογικοί κατάλογοι. Στην περιοχή της Φθιώτιδας συντάχτηκε και ειδικός εκλογικός κατάλογος για τους εγκαταστημένους Θεσσαλούς της επαρχίας.

Με βάση αυτούς τους καταλόγους κλήθηκαν οι ψηφοφόροι να προσέλθουν στην ψηφοφορία της 6^ης Δεκεμβρίου 1862 για την ανάδειξη των πληρεξουσίων που συγκρότησαν την Εθνική Συνέλευση.

Η ψηφοφορία έγινε στο πρώην Δημοτικό Σχολείο (Ταμείο) στην πόλη της Λαμίας. Τον κατάλογο των Θεσσαλών ψηφοφόρων, οι οποίοι ήταν εγκαταστημένοι στη Λαμία και σε διάφορους οικισμούς της περιοχής, εντόπισε στα Γενικά Αρχεία του Κράτους και αξιοποίησε ο ερευνητής Γεώργιος Κ. Λέλης[4].
Ο κατάλογος αυτός περιλαμβάνει 500 εκλογείς, που κατάγονταν από νομούς και περιοχές της Θεσσαλίας και έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Από τους 500 εκλογείς, οι 345  (ποσοστό 68,8%) κατάγονταν από 10 οικισμούς, συμπεριλαμβανομένης και της περιοχής του Ολύμπου. Την πρώτη θέση κατέχει η Γούρα (Ανάβρα του Αλμυρού) με 76 εκλογείς. Τα Τρίκαλα κατέχουν τη 2^η θέση με 45 εκλογείς. Τα Μεγάλα Καλύβια καταλαμβάνουν την 3η θέση με 40 εκλογείς. Ακολουθούν στην 4^η και 5^η θέση ο Παλαμάς της Καρδίτσας και η Λάρισα με 39 εκλογείς. Από τα χωριά των Τρικάλων, η Καλαμπάκα με 7 εκλογείς, το Ζάρκο Τρικάλων με 4 εκλογείς, το Καστράκι Καλαμπάκας με 2 εκλογείς και τα Χάσια με 3 εκλογείς. Συνολικά από το νομό Τρικάλων κατάγονταν 101 εκλογείς. Από το νομό Καρδίτσας κατάγονταν 93 εκλογείς.
Ο μεγάλος αριθμός Τρικαλινών και Μεγαλοκαλυβιωτών εγκαταστημένων στη Φθιώτιδα έχει την εξήγησή του, αφού όπως είδαμε πιο πάνω οι κάτοικοι των οικισμών έλαβαν μέρος στην  επανάσταση του 1854 στο πλευρό του Χατζηπέτρου και πάνω τους θα ξεσπούσε η μανία των Τούρκων.

 

   Κατανομή των Τρικαλινών προσφύγων στην περιοχή της Λαμίας

α/α- όνομα οικισμού στον κατάλογο- σημερινό όνομα οικισμού-αριθμός εκλογέων

1.           Αγία Τριάδα                           Αγία Τριάδα                         2

2. Αμούρι                                     Αμούρι                               1

 

3. Ιμίρμπεη                                   Ανθήλη                              2

 

4. Δαμάστα                   Δαμάστα (Άνω ή Κάτω)                    2

 

5. Καλύβια                                    Καλύβια                             2

 

6. Κόμμα                                       Κόμμα                               9

 

7. Κομποτάδες                              Κομποτάδες                       1

 

8. Μεταξιάτες                               Μεταξιάτες                        2

 

9. Μοσχοχώρι                               Μοσχοχώρι                        1

10.         Μουσταφάμπεη                       Ηράκλεια                            2

11. Λαμία                                       Λαμία                               21

 

12. Φραντζί                                   Φραντζής                             1

 

———————————————————————————–

 

                                                                                       Σύνολο =  45

Οι περισσότεροι Τρικαλινοί πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν στην πόλη της Λαμίας και το χωριό Κόμμα. Στη Λαμία εγκαταστάθηκαν οι ελεύθεροι επαγγελματίες και στο Κόμμα οι γεωργοί. Η ηλικία των εκλογέων  εκτείνεται από τα 23 μέχρι τα 56 και έτη, ήτοι: από 20 μέχρι 30 ετών 18, από 31 μέχρι 40 ετών 22 και από 41 και πάνω 4.  Ένας εκλογέας  αναφέρεται χωρίς ηλικία.

Τα επαγγέλματα των εκλογέων παρουσιάζουν την εξής κατανομή: γεωργοί 18, εργοδούλοι 4, υπηρέτες 3, έμποροι 2, επιστάτες 2, εργάτες 2, ράφτες 2, σχοινάδες 2, αγωγιάτες 1, δικαστικοί κλητήρες 1, καπνοπώλες 1, κηπουροί 1, μανάβηδες 1, μεταπράτες 1, μουσικοί 1, οπλοποιοί 1, τοπογράφοι 1 και χωροφύλακες 1.

Από τους 45 εκλογείς κανένας δεν απέκτησε την ελληνική ιθαγένεια.

Παραθέτουμε τα ονόματα των Τρικαλινών εκλογέων στον εκλογικό κατάλογο του 1862, με το επώνυμο του εκλογέα, τον τόπο καταγωγής του, την ηλικία, το επάγγελμα και μέσα σε παρένθεση τον τόπο διαμονής του.

 

        Κατάλογος των Τρικαλινών εκλογέων της Φθιώτιδας το 1862

1. Αγγελή Στυλιανός, από τα Τρίκαλα, 30 ετών, τυπογράφος (Λαμία).

 

2. Αγγελόπουλος Βασίλειος, από τα Τρίκαλα, 40 ετών, γεωργός (Ιμήρμπεη).

 

3. Αγραφιώτης Δήμος, από τα Τρίκαλα, 40 ετών, εργάτης (Λαμία).

 

4. Αδάμου Νικόλαος, από Τρίκαλα, 27 ετών, έμπορος (Λαμία).

 

5. Αθανασίου Δημήτριος, από τα Τρίκαλα, 40 ετών, γεωργός (Καλύβια).

 

6. Αθανασίου Χρήστος, από Τρίκαλα, 40 ετών, μανάβης (Λαμία).

 

7. Ακρίβου Δημήτρης, από τα Τρίκαλα, 40 ετών, γεωργός (Κόμμα).

 

8. Βαλτίνας Κώστας, από τα Τρίκαλα, 35 ετών, έμπορος Λαμία).

 

9. Βασιλείου Αθανάσιος, από τα Τρίκαλα, 40 ετών, ράφτης (Μοσχοχώρι).

 

10. Βασιλείου Νικόλαος, από τα Τρίκαλα, 40 ετών, γεωργός (Κόμμα).

 

11. Βασιλείου Χρήστος, από τα Τρίκαλα, 27 ετών, γεωργός (Κόμμα).

 

12. Γεωργίου Παναγιώτης, από τα Τρίκαλα, 38 ετών, γεωργός (Κόμμα).

 

13. Γεωργίου Σπύρος, από τα Τρίκαλα, 38 ετών, καπνοπώλης (Λαμία).

 

14. Γεωργίου Σταμουλάς, από τα Τρίκαλα, 34 ετών, γεωργός (Αγία Τριάδα).

 

15. Δημητρίου Ιωάννης, από τα Τρίκαλα, 45 ετών, μεταπράτης (Λαμία).

 

16. Ευαγγέλη Δημήτριος, από Τρίκαλα, 56 ετών, σχοινάς (Λαμία).

 

17. Ζάχος Νίκος, από τα Τρίκαλα, 36 ετών, μουσικός (Λαμία).

 

18. Ζάχου Δημήτριος, από τα Τρίκαλα, 38 ετών, γεωργός (Κομποτάδες).

 

19. Ζησόπουλος Ιωάννης, από τα Τρίκαλα, 23 ετών, υπηρέτης (Λαμία).

 

20. Θεοδώρου Αλέξιος, από τα Τρίκαλα, 30 ετών, υπηρέτης (Κόμμα).

 

21. Καραθανάσης Κωνσταντίνος, από τα Τρίκαλα, 24 ετών, υπηρέτης (Λαμία).

 

22. Καραϊσκος Ξενοφών, από τα Τρίκαλα, 30 ετών, αγωγιάτης (Λαμία).

 

23. Κιάφας Δημήτριος, από τα Τρίκαλα, 40 ετών, οπλοποιός (Λαμία).

 

24. Κοκόνης Κωνσταντίνος, από τα Τρίκαλα,24 ετών, γεωργός (Αμούρι).

 

25. Κόντος Ταξιάρχης, από τα Τρίκαλα, 27 ετών, εργοδούλος (Μεταξιάτες).

 

26. Κουρούτος (;) Ιωάννης, από τα Τρίκαλα, 35 ετών, γεωργός (Κόμμα).

 

27. Κωνσταντίνου Γεώργιος, από τα Τρίκαλα, 25 ετών, εργάτης (Κόμμα).

 

28. Κωνσταντίνου Ξενοφών, από τα Τρίκαλα, 30 ετών, ράφτης (Λαμία).

 

29. Κωνσταντίνου Παντελής, από τα Τρίκαλα, 25 ετών, χωροφύλακας (Λαμία).

 

30. Κώστα Ιωάννης, από τα Τρίκαλα, 35 ετών, εργοδούλος (Λαμία).

 

31. Μαρούγγας  Θεόδωρος, από τα Τρίκαλα, 50 ετών, επιστάτης (Λαμία).

 

32. Νικολάου Αθανάσιος, από τα Τρίκαλα, 30 ετών, γεωργός (Καλύβια).

 

33. Νικολάου Δημήτριος, από τα Τρίκαλα, 30 ετών, γεωργός (Ιμήρμπεη).

 

34. Νούλας Βάιος, από τα Τρίκαλα, (.)0 ετών, γεωργός (Μεταξιάτες).

 

35. Οικονομίδης Απόστολος, από τα Τρίκαλα, 39 ετών, δικ. Κλητήρας (Λαμία).

 

36. Παναγιώτου Τριαντάφυλλος, από τα Τρίκαλα, 30 ετών, γεωργός (Μουσταφάμπεη).

 

37. Παπαπαναγιώτου Κώνστας, από τα Τρίκαλα, 28 ετών, γεωργός (Μουσταφάμπεη).

 

38. Παύλου Γεώργιος, από τα Τρίκαλα, 39 ετών, γεωργός (Αγία Τριάδα).

 

39. Ρίζου Αναγνώστης, από τα Τρίκαλα, 35 ετών, γεωργός (Κόμμα).

 

40. Σκαρμίζιος Δήμος, από τα Τρίκαλα, 50 ετών, σχοινάς (Λαμία).

 

41. Τζιάκας Βασίλειος, από τα Τρίκαλα, 26 ετών, εργοδούλος (Δαμάστα).

 

42. Τζιάκας Γεώργιος, από τα Τρίκαλα, 32 ετών, εργοδούλος (Δαμάστα).

 

43. Τζιρκόπουλος Απόστολος, από τα Τρίκαλα, 30 ετών, επιστάτης (Λαμία).

 

44. Τρικαλίτης Αθανάσιος, από τα Τρίκαλα, 32 ετών, κηπουρός (Λαμία).

 

45. Χρήστου Τέγος, από τα Τρίκαλα, 40 ετών, γεωργός (Κόμμα).

 

 

 

 

ΠΗΓΗ otoposmas-okosmosmas.blogspot.com