Θρησκευτικοί Προορισμοί: Ιερό Προσκύνημα «Ζωοδόχος Πηγή» Παναγία η Τρυπητή Αιγίου
Στην παραλία της πόλης του Αιγίου, στον κατακόρυφο βράχο ύψους 30 μέτρων περίπου πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, μέσα σε σπήλαιο (=τρύπα), επάνω από το εγκαταλειμμένο εργοστάσιο της Χαρτοποιΐας, βρίσκεται ένα από τα ομορφότερα θρησκευτικά μνημεία της Ελλάδας, το ιστορικό Ιερό Προσκύνημα «Ζωοδόχος Πηγή», ευρύτερα γνωστό ως Παναγία η Τρυπητή Αιγίου.
Δεν υπάρχουν γραπτές ιστορικές πηγές για τον ζωγράφο και τον τρόπο ανεύρεσης της ιεράς Εικόνας. Σύμφωνα με την παράδοση, περί τα μέσα του 16ου αιώνα μ.Χ, κάποιος ναυτικός έπλεε με το πλοιάριο του ανοικτά του Κορινθιακού κόλπου, όπου και κατά τη διάρκεια της νύχτας, έπειτα από θαλασσοταραχή, το πλοίο του ναυάγησε και βυθίστηκε. Ο ναυτικός μάχεται με τα αφρισμένα κύματα, ώσπου ξαφνικά ένα φως ξεπροβάλλει μέσα στο σκοτάδι. Οδηγούμενος από το ελκυστικό φως, φθάνει τη στεριά και αναρριχάται στο βράχο, όπου μέσα σε μια σπηλιά η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας φεγγοβολάει ολόκληρη και φωτίζει ολόγυρα. Ο ναυτικός προσκυνά την εικόνα και το επόμενο πρωινό ειδοποιεί τις τοπικές αρχές και ιδρύει ένα μικρό ασκητήριο, με τον ίδιο να αποτελεί τον πρώτο ασκητή. Σύμφωνα με έγγραφο, με ημερομηνία 01/03/1787, της Σταυροπηγιακής και Βασιλικής Ιεράς Μονής των Παμμεγίστων Ταξιαρχών Αιγιαλείας το μικρό ασκητήριο μετατράπηκε σε μοναστήρι.
Με την εύρεση της εικόνας, προτεραιότητα αποτέλεσε η έγερση ιερού ναού. Μιας και το έδαφος όπου ευρέθη η εικόνα ήταν βραχώδες και στενό, λήφθηκε η απόφαση η έγερση του ναού να πραγματοποιηθεί ανατολικότερα, όπου και μεταφέρθηκε και η εικόνα. Μια νύχτα όμως κι ενώ είχαν ξεκινήσει οι εργασίες, ακούστηκε ένας εκκωφαντικός κρότος σαν έκρηξη. Το πρωί οι κάτοικοι έκπληκτοι ανακάλυψαν το βράχο όπου είχε βρεθεί η εικόνα να είναι γκρεμισμένος και διαχωρισμένος κατά τον τρόπο όπως υπάρχει σήμερα και βρίσκεται στο εξωτερικό τόξο του ναού, ενώ η εικόνα βρίσκονταν στη θέση όπου την είχε ανακαλύψει ο ναυτικός. Οι κάτοικοι, θεωρώντας ότι η Παναγία έφτιαξε μόνη της το σπίτι της, ανέγειραν μεγαλοπρεπή ναό στη χάρη Της.
Το κυρίως σπήλαιο, μπροστά από το οποίο ανεγέρθη ο ναός, έχει μήκος 11 μέτρα, πλάτος 7 και ύψος 4. Επειδή δε η Αγία Τράπεζα έπρεπε να χτιστεί στο σημείο ακριβώς που ευρέθη η ιερά εικόνα, το ιερό βήμα είναι στραμμένο νοτιοανατολικά και όχι ανατολικά, όπως προστάζει η ορθόδοξη παράδοση.
Ο Ναός πήρε τη σημερινή του μορφή κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Ο μηχανικός Άγγελος Κορυζής κατασκευάζει το 1870 το τμήμα του διώροφου ναού που πλαισιώνει το ιερό σπήλαιο (και αποτελεί τον κυρίως ναό σήμερα) αλλά και την μνημειακή, αναγεννησιακού τύπου, εξωτερική μαρμάρινη σκάλα που ενώνει τον παραλιακό δρόμο με το ναό. Ο επισκέπτης ανεβαίνοντας τα 150 σκαλοπάτια από την παραλία αντικρίζει στα δεξιά και αριστερά του τον καταπράσινο περιβάλλοντα χώρο του ναού, ενώ στα αριστερά υπάρχει το ασκητήριο του ναυτικού που βρήκε την ιερά εικόνα.
Με την είσοδο στον Πρόναο υπάρχει το αγίασμα της Ζωοδόχου Πηγής, κατασκευασμένο εντός του σπηλαίου με διαστάσεις 2 μέτρα σε κάθε πλευρά. Από το στόμα τριών λαξευμένων αγγέλων σε μια σταυροειδή μαρμάρινη κρήνη τρέχει αδιάκοπα αγίασμα που χύνεται σε μαρμάρινη λεκάνη. Με την άνοδο στον κυρίως ναό, ο προσκυνητής έχει την ευκαιρία να θαυμάσει τον ξυλόγλυπτο άμβωνα, το περίτεχνο τέμπλο του ναού (το παλαιότερο σωζόμενο σε ναό του Αιγίου) με τις δεσποτικές εικόνες, μια ιερά λειψανοθήκη εντός της οποίας φυλάσσονται τεμάχια ιερών λειψάνων του Ευαγγελιστή Λουκά, των Αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού, της Αγίας Μεγαλομάρτυρος Παρασκευής και του Αγίου Ιερομάρτυρος Ελευθερίου, καθώς και δύο φορητές εικόνες (της Παναγίας της Βρεφοκρατούσας και του Αγίου Γεωργίου) που μεταφέρθηκαν το 1922 από Πόντιους πρόσφυγες κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής καταστροφής, αλλά και την περίτεχνη και θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Τρυπητής.
Τα θαύματα της Τρυπητής είναι γνωστά σε Ελλάδα και εξωτερικό και πλήθη προσκυνητών καταφθάνουν στο Αίγιο για να θαυμάσουν την υπέροχη εκκλησία και να προσκυνήσουν τη θαυματουργή εικόνα. Με Βασιλικό Διάταγμα της 8ης Μαΐου 1937 η εορτή της Παναγίας της Τρυπητής καθιερώνεται ως επίσημη θρησκευτική εορτή του Αιγίου και η Παναγία έγινε η πολιούχος του Αιγίου. Έτσι την Παρασκευή της Διακαινησίμου Εβδομάδος (την Παρασκευή του Πάσχα) εορτάζεται, με τριήμερες εκδηλώσεις, η μνήμη της Παναγίας ως Ζωοδόχος Πηγή. Το 1970 ο ναός αναγνωρίσθηκε ως πανελλήνιο Ιερό Προσκύνημα και χαρακτηρίσθηκε Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου.
ΩΡΑΡΙΟ ΕΠΙΣΚΕΨΕΩΝ: Το Ιερό Προσκύνημα παραμένει ανοικτό μέχρι την δύση του ήλιου.
THΛ. IEPOY ΠPOΣKYNHMATOΣ: 26910.22323
