Η Συγγραφέας Πέρσα Κουμούτση μίλησε στο greekaffair.gr και στον Κυριάκο Τσικορδάνο για το καινούργιο της μυθιστόρημα  “Αλεξανδρινές Φωνές στην οδό Λέψιους”.

Λίγα λόγια για το βιβλίο

Ο Κωνσταντίνος Καβάφης προς το τέλος της ζωής του.
Ο επιφανής γιατρός του με την απατηλή εικόνα της ευτυχισμένης οικογενειακής ζωής. Ο ξεπεσμένος δικηγόρος και φίλος του. Η φιλήδονη νεαρή γειτόνισσα που τάραξε το συντηρητικό προσωπείο της παροικίας. Η άστατη ηθοποιός με τους θεατρινισμούς και τα καπρίτσια της. Η γοητευτική Ιταλίδα που ζούσε το δικό της δράμα, πέρα από τα βλέμματα θαυμασμού που εισέπραττε.

Αυτά και άλλα πρόσωπα, άγνωστα τα περισσότερα, που έρχονται σε επαφή με εμβληματικές φιγούρες της εποχής (Τσίρκα, Φόστερ, Ουνγκαρέτι).
Είναι οι φωνές τους, στην οδό Λέψιους της Αλεξάνδρειας στα χρόνια του Μεσοπολέμου (1930-33), που πρωταγωνιστούν σ’ αυτό το μυθιστόρημα –απαλλαγμένες από εξωραϊσμούς και υπερβολές, με τις αδυναμίες, τους φόβους και τα πάθη τους– και δημιουργούν ένα ανάγλυφο ψηφιδωτό της πόλης και μιας εποχής.

Kα Κουμούτση, γεννηθήκατε και μεγαλώσατε στις γειτονιές του Καΐρου σε μια εποχή όπου η ψηφιακή επανάσταση δεν είχε αναπτυχθεί και ίσως δεν είχε ανακαλυφθεί κιόλας. Πόσο τυχερή νομίζετε ότι είστε που μεγαλώσατε σε μια άλλη δεκαετία όπως εκείνης της αστικοποίησης και της αλάνας;

Τυχερή και άτυχη. Διότι η δύναμη του διαδικτύου δεν είναι ευκαταφρόνητη. Πιστεύω πως η ζωή μου θα ήταν διαφορετική, αν είχα πρόσβαση στο διαδίκτυο σε πολύ νεαρότερη ηλικία. Βέβαια και το παιχνίδι έξω στον μικρό δρόμο όπου έπαιζα μου έδωσε την ευκαιρία να αναπτύξω τη φαντασία μου και να αποκτήσω μια ευρύτερη «οπτική» που ξεπερνούσε τα στενά πλαίσια εκείνου της γειτονιάς μου.

Με την ανάγνωση και τη συγγραφή είχατε καλή σχέση από τα πρώτα παιδικά σας χρόνια;

Πολύ καλή σχέση. Διάβαζα από πολύ μικρή διάβαζα ό,τι έπεφτε στα χέρια μου και σε όποια από τις τρεις γλώσσες που γνώριζα, αυτό ήταν προνόμιο. Έπειτα, το γεγονός ότι έμενα σε μια περιοχή απομακρυσμένη από τον πυρήνα της παροικίας (ζούσα κοντά στις πυραμίδες και όχι στο κέντρο της πόλης όπως οι περισσότεροι από τους συμμαθητές μου), μου έδινε τον χρόνο να ασχοληθώ περισσότερο με το διάβασμα. Και πάντα κρατούσα ημερολόγιο.

Πώς ήταν τα παιδικά σας χρόνια, τι θυμάστε από τότε;

Πέρασα καλά, είχα σπουδαίους γονείς, εξαιρετικές αναμνήσεις, κυρίως από την Αλεξάνδρεια, όπου περνούσα τα καλοκαίρια μου μετά το σχολείο.

Επαγγελματικά, πριν ασχοληθείτε με τη μετάφραση και τη συγγραφή βιβλίων, μήπως σπουδάσατε κάτι άλλο; Είχατε σκεφτεί αλλιώς το μέλλον στο πίσω μέρος του μυαλού σας;

Σπούδασα αγγλική και αραβική λογοτεχνία στο πανεπιστήμιο του Καΐρου, και συγκριτική λογοτεχνία σε επίπεδο μάστερ, που δυστυχώς δεν ολοκλήρωσα λόγω ανυπέρβλητων εμποδίων. Άρα ήξερα ότι θα ασχοληθώ με τη λογοτεχνία. Δεν φανταζόμουν όμως ποτέ το εύρος της ενασχόλησής μου.

Η ιδέα να γράψετε ένα μυθιστόρημα που θα είχε θέμα τον Κωνσταντίνο Καβάφη πώς προέκυψε και πότε;

Δεν προέκυψε ξαφνικά. Ήταν μια σκέψη που «δουλευόταν» μέσα μου για περισσότερο από δεκαπέντε χρόνια. Είχα γράψει παλαιότερα για ένα πρόσωπο που έφερε τα χαρακτηριστικά του, αλλά δεν είχα τολμήσει να αγγίξω τον ίδιο συγγραφικά. Έπειτα από 25 χρόνια μεταφραστικής ενασχόλησης και 15 συγγραφικής, κι αφού αναγνωρίστηκε πια η δουλειά μου, αποφάσισα ότι ήταν καιρός να το κάνω. Ήταν κάτι σαν απωθημένο.

Ποια μπορεί να είναι η σχέση ενός επιφανούς γιατρού, ενός ξεπεσμένου δικηγόρου, μιας νεαρής γειτόνισσας, μιας άστατης ηθοποιού και μια γοητευτικής Ιταλίδας που περιγράφετε στο βιβλίο σας; Πώς συνδέονται μεταξύ τους όλα αυτά τα πρόσωπα;

Όλα αυτά τα πρόσωπα ζουν και αναπνέουν στον ίδιο δρόμο, την εμβληματική οδό Λέψιους. Έρχονται καθημερινά σε επαφή με το κεντρικό πρόσωπο που διέπει το βιβλίο, ακόμα και όταν απουσιάζει από το σκηνικό. Είναι άνθρωποι από διαφορετικά κοινωνικά στρώματα, που όμως τους ενώνει ο τόπος και η ανάγκη τους να ξεφύγουν από τα στενά όρια του «περίκλειστου» κόσμου που τους έχει επιβληθεί, όπου όλοι γνωρίζουν τα πάντα για όλους. Όπως και η ανάγκη τους να βιώσουν τον έρωτα, μια ουσιαστικότερη ζωή. Η αθέατη πλευρά όλων πρωταγωνιστεί εδώ, σε έναν κόσμο που δεν έπαψε ποτέ να κουβαλά την ανθρώπινη αδυναμία, τα πάθη της, τον φόβο της φθοράς, τη μικρόνοια και όλα εκείνα που είναι γνωρίσματα του ανθρώπου παντού, και που δεν έχουν ούτε σύνορα ούτε εθνότητες.

Το μυθιστόρημα «Αλεξανδρινές Φωνές στην οδό Λέψιους» αναφέρεται σε γεγονότα μυθοπλασίας ή σε αληθινά περιστατικά που έχουν συμβεί;

Είναι συνδυασμός και των δύο. Ενώ οι μυθιστορηματικοί ήρωες ποικίλλουν, οι περισσότεροι είναι εμπνευσμένοι από αληθινά πρόσωπα της εποχής, κάποιοι αποτελούν επινοήσεις, κι άλλοι ξεπηδούν από παλαιότερες μυθοπλασίες και τον σπασμένο καθρέφτη του χρόνου για να συναντηθούν εκ νέου στο βιβλίο. Το ιστορικό πλαίσιο είναι πέρα για πέρα αληθινό.

«Αλεξανδρινές Φωνές στην οδό Λέψιους»: Πώς καταλήξατε στον τίτλο αυτό του μυθιστορήματός σας; Σημαίνουν κάτι ιδιαίτερο για εσάς οι δυο αυτές λέξεις;

Τον τίτλο τον χρωστώ στην επιμελήτρια του βιβλίου κα Ελ. Μπούρα και τον βρήκα έξοχο. Διότι, παρότι πρόκειται για μυθιστόρημα, τα πρόσωπα διατηρούν την αυτονομία τους, μπορούν δηλαδή να υπάρχουν κι αυτοτελώς. Είναι τα πρόσωπα αλλά και τα προσωπεία τους. Οι βαθύτερες σκέψεις και οι επιθυμίες των προσώπων που επιθυμούν να αρθρωθούν, αλλά δεν μπορούν.

Γιατί επιλέξατε να γράψετε ένα βιβλίο που θα περιέχει στοιχεία του Κωνσταντίνου Καβάφη έναν από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές της σύγχρονης εποχής μας;

Ήθελα να γράψω ένα βιβλίο που είχε άμεση σχέση με τη φθορά και τον χρόνο. Ο Κ. Καβάφης, όπως έλεγε ο Καζαντζάκης, ήταν ένα πρόσωπο που αντιπροσώπευε αυτή τη φθορά, ιδίως προς το τέλος της ζωής του, για αυτό ξεκινώ σχεδόν από το τέλος της ζωής του. Επίσης είναι ένα πρόσωπο που συμβολίζει την πόλη που περιγράφω, αλλά και το τέλος μια εμβληματικής εποχής, όπου τοποθετώ την πλοκή. Οι χαρακτήρες συνεχίζουν τις ζωές τους, ρίχνονται στα πάθη τους, χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι όλα γύρω τους αλλάζουν σιγά σιγά, μεταμορφώνονται. Είναι τόσο απορροφημένοι στον μικρόκοσμό τους που δεν ακούν τους χτύπους του ρολογιού του Χρόνου και της Ιστορίας να χτυπά απειλητικά.

Η συγγραφή ενός βιβλίου πόσο επηρεάζει την προσωπική ζωή αλλά και τη δουλειά σας; Σας κουράζει; Σας βγάζει εκτός προγράμματος;

Φυσικά. Απαιτείται χρόνος, ιδρώτας και μεγάλη απομόνωση. Νοερά μεταφέρεσαι εκεί στον τόπο που περιγράφεις, στα πρόσωπα που ακολουθείς. Αυτή καθεαυτή η διαδικασία είναι επίπονη.

Πόσο διάστημα σας πήρε για να συλλέξετε όλα τα στοιχεία και να ολοκληρώσετε τη συγγραφή του βιβλίου;

Τα συλλέγω εδώ και πολλά χρόνια. Είχα ήδη αρκετό υλικό στο συρτάρι μου, όταν ξεκίνησα να γράφω. Δεν είχα παρά να διαλέξω τι με εξυπηρετούσε.

Στο νέο βιβλίο σας υπήρξαν στοιχεία του χαρακτήρα σας που σας δυσκόλεψαν στη συγγραφή του;

Πάντα συμβαίνει αυτό. Και νομίζω ότι αυτή είναι μια δυσκολία που αντιμετωπίζουν όλοι οι συγγραφείς. Καλείσαι να οικειοποιηθείς τις προσωπικότητες των ηρώων που περιγράφεις, αποποιούμενος ουσιαστικά τη δική σου, τον εαυτό σου. Τη ίδια στιγμή δεν μπορείς να τον διώξεις εντελώς. Είναι εκεί και διαφεντεύει.

Ποια είναι η αγαπημένη σας φράση και ποια η αγαπημένη σας φιγούρα από το βιβλίο;

«Δεν μπορούμε να ξεφύγουμε από τη φύση μας, από τον ίδιο μας τον εαυτό.» Αγαπημένη φιγούρα είναι ο ιατρός, ο οποίος προσπαθεί να ανταποκριθεί σε μια εικόνα που του έχουν προσάψει οι γείτονες και οι ασθενείς του. Μια εικόνα που είναι αναληθής, έτσι χάνει τον εαυτό του, το ποιος πραγματικά είναι.

Κα Κουμούτση, θα ήθελα να μου αναφέρετε κάποια θετικά χαρακτηριστικά στοιχεία των παιδικών σας χρόνων, που δεν βρήκατε ξανά ποτέ στην ενήλικη ζωή σας.

Η αθωότητα, αν και θέλω να πιστεύω πως μέσα μου διατηρώ ακόμα μια παιδική αθωότητα, παρά τα χρόνια που πέρασαν.

Από τους συγγραφείς που κυκλοφορούν στα βιβλιοπωλεία έχετε διαβάσει κάποιο ελληνικό βιβλίο που σας εντυπωσίασε πάρα πολύ τώρα τελευταία;

Επειδή γράφω για βιβλία, είναι επόμενο να διαβάζω πολύ. Ξεχώρισα αρκετά καλά βιβλία, για αυτό δεν θα ήθελα να αναφερθώ ονομαστικά σε κάποια. Πάντως, φέτος η εκδοτική παραγωγή είναι λαμπρή. Ενώ οι εκδόσεις Μεταίχμιο έχουν εξαιρετικά σημαντικούς τίτλους που ήδη ξεχώρισαν.

Υπάρχουν πράγματα για τα οποία έχετε μετανιώσει στη ζωή σας; Αν μπορούσατε να γυρίσετε τον χρόνο πίσω, θα αλλάζατε κάτι;

Δύσκολη ερώτηση και επικίνδυνη. Είναι ανώφελο να μετανιώνει κανείς. Μάλλον δεν θα άλλαζα κάτι. Ίσως αν ήμουν πιο «γενναία» να έβαζα κάποια πράγματα που με ενοχλούν στη θέση τους. Αλλά ο χρόνος πάντα «δουλεύει» για μας.

Έχετε σκεφτεί ποιο θα είναι το επόμενό σας βιβλίο και ποιο το είδος του περιεχομένου του;

Μου αρέσουν πολύ τα βιβλία με ψυχογραφικό υπόβαθρο, διότι με ενδιαφέρει ο άνθρωπος, ο εσωτερικός του κόσμος, το μυστήριο που κρύβει, το προσωπείο που προβάλλει στον έξω κόσμο, κρύβοντας το αληθινό πρόσωπο που έχει μέσα του. Δεν αντιλαμβανόμαστε πόσο πιο γοητευτικό μπορεί να είναι αυτό, με όλα τα λάθη ή τις ατέλειες που πιθανόν να κουβαλά.

Συνέντευξη Κυριάκος Τσικορδάνος