Πασχαλινή απόδραση στην Πελοπόννησο: Υπάρχει τρόπος να κάνεις μια πασχαλινή απόδραση ακόμα πιο συναρπαστική απ’ όσο ήδη είναι;
Σκέψου το λιγάκι στην καρδιά της άνοιξης, με την φύση ντυμένη τα ωραιότερά της χρώματα και την θάλασσα να αντανακλά το φως του ήλιου που μετά από έναν ατελείωτο χειμώνα διαρκεί επιτέλους περισσότερο από το σκοτάδι της νύχτας και σου υπενθυμίζει πως το καλοκαίρι είναι προ των πυλών.
Κι όμως, εμείς λέμε ότι υπάρχει κάτι πιο συναρπαστικό από μια πασχαλινή απόδραση : Μια πασχαλινή εκδρομή σε πέντε κορυφαίους προορισμούς της Πελοποννήσου.
Η Μονεμβασιά
Δεν είναι τυχαία ότι η Μονεμβάσια είναι ένας από τους δημοφιλέστερους πασχαλινούς προορισμούς της Ελλάδας όλης. Η βυζαντινή καστροπολιτεία μοιάζει φτιαγμένη για να φωτίζεται από κεριά –όπως συμβαίνει κατά την περιφορά του Επιταφίου τη Μεγάλη Παρασκευή, ή το βράδυ της Ανάστασης στην εκκλησία του Ελκόμενου Χριστού– την ώρα που η άνοιξη κάνει πάρτι λουλουδιάζοντας τα πλατώματα της Άνω Πόλης από την οποία η θέα στην θάλασσα είναι απλά μαγική.
Στα ιδιαίτερα έθιμα που αναβιώνουν εδώ περιλαμβάνεται και το κάψιμο του Ιούδα, το μεσημέρι της Κυριακής του Πάσχα, που ενθουσιάζει ιδιαιτέρως τα πιτσιρίκια.
Πέρα όμως από τις πασχαλινές εκδηλώσεις και τα έθιμά της, η Μονεμβασιά είναι εμπειρία, που θα τη ζήσεις χαζεύοντας από τον φάρο τον ήλιο να ανατέλλει μέσα από την θάλασσα, ανηφορίζοντας τα φιδογυριστά πλακόστρωτα που θα σε φέρουν στην αρχοντική Άνω Πόλη, αράζοντας βράδυ στο νότιο τείχος κάτω από έναν γεμάτο αστέρια ουρανό που αγκαλιάζει το ροζομελένιο πανόραμα της καστροπολιτείας, και –αν είσαι από τους τολμηρούς– επιχειρώντας την πρώτη βουτιά της χρονιάς από το Πορτέλλο.
Το Ναύπλιο
Η παλιά του πόλη μοιάζει βγαλμένη από εικονογράφηση παραμυθιού, φτιάχνοντας το τέλειο σκηνικό όχι μόνο για ανοιξιάτικες βόλτες στη λιακάδα, με παγωτό χωνάκι στο χέρι, αλλά και για τα πασχαλινά έθιμα που αναβιώνουν με φόντο τα βενετσιάνικα κτίρια της πλατείας Συντάγματος.
Εκεί συναντιούνται όλοι οι επιτάφιοι της παλιάς πόλης το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, φωτίζοντας τα πλακόστρωτα με χιλιάδες αναμμένα κεράκια, εκεί στήνεται και η εξέδρα το βράδυ της Ανάστασης πλημμυρίζοντας κόσμο την πλατεία και τα σοκάκια γύρω της.
Φυσικά, δεν είναι μόνο τα πασχαλινά έθιμα τα οποία θα απολαύσεις εδώ: Είναι και ένα από τα ωραιότερα και πιο καλοδιατηρημένα κάστρα όλης της Ελλάδας, το θρυλικό Παλαμήδι, και ο παραθαλάσσιος γύρος της Αρβανιτιάς, μια από τις ωραιότερες διαδρομές πλάι στην θάλασσα της Πελοποννήσου, και οι βόλτες στην προκυμαία με το φως του ηλιοβασιλέματος να βάφει ροζοχρυσαφί το Μπούρτζι, και οι ατελείωτες βόλτες χωρίς συγκεκριμένο προορισμό στα σοκάκια κάτω από τα λουλουδιασμένα μπαλκόνια της παλιάς πόλης.
Η Κυνουρία
Ξακουστό για ένα από τα πιο πρωτότυπα αναστάσιμα έθιμα σε όλη την Ελλάδα, τα χιλιάδες αερόστατα του που βάφουν πορτοκαλί τον νυχτερινό ουρανό τα Μεσάνυχτα του Μεγάλου Σαββάτου, το Λεωνίδιο είναι μια από τις ωραιότερες μικρές πόλεις της Πελοποννήσου.
Φωλιασμένο ανάμεσα στις πλαγιές του Πάρνωνα και τα κύματα του Μυρτώου, κάτω από τους εντυπωσιακούς, κατακόκκινους βράχους που του χάρισαν την φήμη του κορυφαίου αναρριχητικού προορισμού στα πέρατα του κόσμου, είναι ένα μέρος ιδανικό τόσο για ολοήμερες βόλτες ανάμεσα στα εντυπωσιακά αρχοντικά του όσο και για ιστοριοδιφικές ανακαλύψεις στα μουσεία και τους αναστηλωμένους, ιστορικούς πύργους του.
Απλωμένα γύρω του, τα χωριά της Κυνουρίας κρύβουν τόσες εκπλήξεις όσες δεν προλαβαίνεις να στριμώξεις σε ένα πασχαλινό τετραήμερο –δεν πειράζει, το μόνο βέβαιο είναι πως άπαξ και τις ερωτευτείς, διαρκώς θα επιστρέφεις. Από τη μια τα πανέμορφα ορεινά χωριά της Τσακωνιάς, κουρνιασμένα στις καταπράσινες πλαγιές του Πάρνωνα, και από την άλλη το κοσμοπολίτικο Παράλιο Άστρος και ο απόλυτα νησιώτικος Τυρός για όσους αρχίζουν κι ονειρεύονται θάλασσες ήδη από το Πάσχα, γεμίζουν μέρες διακοπών με τόσες εναλλαγές όσες ελάχιστα άλλα μέρη μπορούν να προσφέρουν.
Η Καλαμάτα
Τι και αν λαϊκή θυμοσοφία επιμένει για «Χριστούγεννα στην πόλη και Πάσχα στο χωριό»; Τα κλισέ είναι για να σπάνε, και η Καλαμάτα το αποδεικνύει περίτρανα, με ιδιαίτερα πασχαλινά έθιμα σαν τον φαντασμαγορικό Σαϊτοπόλεμο της Κυριακής του Πάσχα, και τα πολύχρωμα αερόστατα που υψώνονται από τη Ράχη και την πλατεία Όθωνος για να φωτίσουν τον νυχτερινό ουρανό όλη τη Μεγάλη Εβδομάδα.
Δεν είναι βέβαια μόνο τα πασχαλινά έθιμα ο βασικός λόγος για ένα καλαματιανό τετραήμερο στην καρδιά της άνοιξης.
Είναι και οι βόλτες στο κουκλίστικο ιστορικό κέντρο, τα ξενύχτια στην παραλία με φόντο τα φώτα της πόλης να καθρεφτίζονται στη θάλασσα, η μαγεία του φράγκικου κάστρου που απολαμβάνει από εκεί ψηλά πανοραμική θέα σε όλη την πόλη, και οι αμέτρητες ευκαιρίες για μίνι εκδρομές στη φύση που οργιάζει γύρω της –από τους μαγευτικούς καταρράκτες του Πολυλίμνιου ως τον εντυπωσιακό, γιγάντιο αρχαιολογικό χώρο της Μεσσήνης, το δύσκολο στην Καλαμάτα και τα πέριξ της είναι να διαλέξεις τι θα πρωτοκάνεις και πού θα πρωτοπάς.
Η Μάνη
Οι πέτρινες πολιτείες της λαμπυρίζουν απόκοσμα από το φως των κεριών, και τα βεγγαλικά του Μεγάλου Σαββάτου καθρεφτίζονται στη θάλασσα φωτίζοντας ένα τοπίο τόσο γοητευτικά άνυδρο που θα μπορούσε να είναι και το Φαρ Ουέστ της Ελλάδας.
Κι αυτά είναι μόνο η αρχή κάθε πασχαλινού ταξιδιού στη Μάνη. Για τη συνέχεια, έχουμε τη δεύτερη Ανάσταση το μεσημέρι της Κυριακής, που ακολουθείται από το κάψιμο του Ιούδα και τις περίφημες μανιάτικες λιτανείες της Δευτέρας του Πάσχα.
Κι ανάμεσα σε όλα αυτά, θα βρεις χρόνο για μια φαντασμαγορική βαρκάδα στα εξωπραγματικά σπήλαια του Διρού, για μια ή περισσότερες βόλτες στα πετρόχτιστα καλντερίμια της Αρεόπολης, του Οίτυλου και του Γερολιμένα, για ένα καρτποσταλικό ηλιοβασίλεμα από την κορυφή του λόφου της Βάθειας, για μια πεζοπορία ως το τέλος του κόσμου στο Ακρωτήρι Ταίναρο, και –αν νιώθεις γενναίος/α– για την πρώτη βουτιά της χρονιάς στα απολύτως παγωμένα αλλά και απολύτως τιρκουάζ νερά στο Λιμένι.
Τα γαστρονομικά έθιμα της Πελοποννήσου το Πάσχα
Τα γαστρονομικά έθιμα της Πελοποννήσου που έχουν διαμορφωθεί εδώ και αιώνες από τον τόπο και τα προϊόντα του, αλλά και από τους ανά τους αιώνες κατακτητές που άφησαν κι αυτοί το γαστρονομικό τους αποτύπωμα, που καθιστούν τις γεύσεις του Μοριά μοναδικές!
Τα εκλεκτά του Μεγαλοβδόμαδου
Εδώ, λοιπόν, το Πάσχα και τα εθιμικά του πιάτα περιλαμβάνουν όλο τον κύκλο της Σαρακοστής και του Μεγαλοβδόμαδου.
Συνταγές νηστίσιμες που αποθεώνουν τα χόρτα, τα λαχανικά, τα ζυμάρια, τα όσπρια και τα θαλασσινά αλλά και τους έξοχους συνδυασμούς τους.
Για παράδειγμα τα φημισμένα φασόλια βανίλιες και η φάβα του Φενεού στην Κορινθία, πιστοποιημένα Π.Γ.Ε. και τα δύο, γίνονται η βάση για θεσπέσια πιάτα με υλικά λίγα αλλά διαλεχτά, συνήθως μαγειρεμένα με χόρτα και βότανα.
Στην Ηλεία πάλι τα φασόλια μπαρμπούνια με πελτέ, χόρτα και μυρωδικά, δίνουν νοστιμάδα στη νηστεία.
Στη Μεσσηνία το μικρό πράσινο φασόλι ροβίτσα γίνεται μια νοστιμότατη σούπα ή πουρές, ενώ το συνδυασμό των νηστίσιμων οσπρίων με μυρωδικά και χόρτα τον συναντάμε και σε ένα άλλο αντίστοιχο αρωματικό μεσσηνιακό πιάτο με κουκιά με κόκκινη σάλτσα και δάφνη.
Χλωρά ανοιξιάτικα κουκιά με σπανάκι φτιάχνουν την περίοδο του Μεγαλοβδόμαδου και στην Αρκαδία.
Η νηστεία νοστιμίζει όπως και με απλές γιαχνιστές πατάτες ή με την υπέροχη τσακώνικη κρεμυδομουζαγάνα από την Αρκαδία, ένα είδος τηγανόψωμου με άφθονα κρεμμύδια.
Οι δε πίτες με τα άφθονα λεπτεπίλεπτα τραγανά φύλλα, τέχνη μοραΐτικη από τις πιο σπάνιες, γεμίζουν με αναρίθμητα άγρια χόρτα, από τα πιο γνωστά όπως τα σέσκουλα, τα σπανάκι και τα πράσα, μέχρι τα πιο … παράξενα, όπως τα λαγομαμάκια, τα στρούθελα, τα σκατζίκια, τις βρούβες, τις παπαρούνες ή τα «χειλάκια της προβατίνας».
Συχνά εμπλουτίζουν αυτές τις χορτόπιτες με λίγο ρύζι τις ημέρες της νηστείας, ενώ το Πάσχα τις κάνουν γιορτινές και πληθωρικές, προσθέτοντας φέτα, τραχανά ή χυλοπιτάκια.
Το ίδιο και ο πλαστός, πίτα που αντί για φύλλο έχει έναν τραγανό χυλό από καλαμποκάλευρο, μια συνταγή που τη συναντάμε στα χωριά της ορεινής Αχαΐας.
Από την πυκνή μαγειρίτσα, στις τροφαντές γαρδούμπες και στο κατσικάκι στις κληματόβεργες
Το Πάσχα αναμένεται με ιδιαίτερη ανυπομονησία, αφού έχει προηγηθεί, για πολλούς Πελοποννήσιους, η παρατεταμένη νηστεία της Σαρακοστής που την τηρούν ευλαβικά.
Έτσι, η γιορτινή κουζίνα της Λαμπρής είναι αληθινό ξεφάντωμα! Η εαρινή γιορτή της γεύσης ξεκινά με τη μαγειρίτσα του Μεγάλου Σαββάτου.
Εκτός από την κλασική και γνωστή μας μαγειρίτσα-σούπα, ο Μοριάς έχει να δείξει αρκετές ακόμη εκδοχές, σπάνιες και λαχταριστές: Στα Τρίκαλα Κορινθίας για παράδειγμα το αυγολέμονο είναι τόσο σφικτό που γίνεται σχεδόν πυκνή κρέμα, ενώ στα μυρωδικά προσθέτουν φλισκούνι που της χαρίζει ακαταμάχητη ευωδιά.
Στη Μεσσηνία πάλι η μαγειρίτσα είναι κοκκινιστή και με άφθονη ρίγανη, ενώ στη Μάνη η επίσης κοκκινιστή μαγειρίτσα λέγεται ρεγάλι και δεν είναι σούπα αλλά ένα σαλτσάτο ευωδιαστό φαγητό που σεβίρεται συνήθως με πιλάφι.
Ο έντεχνες τυρόπιτες με τα καταπληκτικά μοραΐτικα τυριά όπως η βαρελίσια φέτα της Αρκαδίας και των Καλαβρύτων, η πιπεράτη σφέλα της Λακωνίας και της Μεσσηνίας αλλά και η φορμαέλλα της Αχαΐας, δεν λείπουν από το τραπέζι της γιορτής.
Μαζί τους και τα τηγανόψωμα, γνωστά και ως κουλούρες, με το τυρί να μπαίνει στο τέλος του ψησίματος ή στη γέμιση, ή ακόμη τα γαλοκούλουρα που συνηθίζουν στο Μαίναλο. Όλα τούτα σερβίρονται ως μεζές, για το ξεγέλασμα του στομαχιού, μέχρι να έρθει η ώρα για το ψητό ή μαγειρευτό κρέας της γιορτής.
Κι όταν μιλάμε για μεζέδες, εννοούμε φυσικά και το εκπληκτικό κοκορέτσι, τις τροφαντές γαρδούμπες με κατσικίσιο ποδαράκι ή με εντόσθια, τυλιγμένες μαστόρικα με αντεράκια και ψημένες στον φούρνο λαδορίγανη, τα γιαπράκια με τα πρώτα τρυφερά αμπελόφυλλα, γεμιστά με ψιλοκομμένο αρνάκι, ένας έξοχος μεζές της ορεινής -κυρίως- Μεσσηνίας, όπως και το τζιγέρι, από κοκκινιστό πατσά με πολύ, πάρα πολύ μαϊντανό!
Όσο για το κύριο πιάτο του Πάσχα, το αρνάκι ή κατσικάκι, η ποικιλία στα μαγειρέματα είναι μοναδική.
Η Μάνη σερβίρει κατσικάκι στον φούρνο με άγριο μάραθο και άγριες αγκινάρες, ενώ και στην ορεινή Κορινθία το κατσικάκι μελώνει με αγκινάρες στη γάστρα.
Στην ορεινή Αρκαδία και Αχαΐα αγαπούν το αρνάκι και το κατσικάκι τόσο σουβλιστό όσο και στον φούρνο με πατάτες ή με πιο ιδιαίτερα υλικά όπως το γιαούρτι που σχηματίζει μια πεντανόστιμη κρούστα γύρω από το ψητό -συνταγή κυρίως της Αχαΐας.
Μια από τις κορυφαίες πασχαλινές συνταγές είναι βέβαια το αρνάκι κλέφτικο, ψημένο στη λαδόκολλα μαζί με μυρωδικά, λαχανικά και κομμάτια φέτας ή ψήνεται απλό και σκέτο ακουμπισμμένο σε κληματόβεργες που τού δίνουν απίθανο, πικάντικο άρωμα.
Στη νότια Πελοπόννησο το πασχαλινό αρνάκι γίνεται και καπαμάς, κοκκινιστό στην κατσαρόλα ή στη γάστρα δηλαδή, ενώ σε όλο τον Μοριά το συνηθίζουν και φρικασέ με πρασινάδες και μυρωδικά, με σάλτσα αυγολέμονο.
Γαλακτομπούρεκα, τηγανίτες και μπουρέκια
Φυσικά το γιορτινό τραπέζι θα κλείσει με γλυκά! Κτηνοτροφικός τόπος η Πελοπόννησος και την άνοιξη τα γάλατα είναι στο φουλ της παραγωγής τους. Λογικό λοιπόν τα γαλακτομπούρεκα να είναι το πιο αγαπητό και συνηθισμένο γιορτινό γλύκισμα.
Μαζί του, τηγανίτες, μανιάτικα μπουρέκια και γαλακόπιτες, σβίγκοι τραγανοτηγανισμένοι και μελωμένοι από την Αχαΐα, λουκουμάδες περιχυμένοι με τα φημισμένα μέλια των μοραΐτικων βουνών όπως ο Χελμός, ο Ταΰγετος και το Μαίναλο, αλλά και γλυκά του κουταλιού που κάθε σπιτικό φροντίζει να διαθέτει μια μεγάλη χειροποίητη γκάμα.
Σπίτια, ταβέρνες παλιές και παραδοσιακές, κρυμμένες στα πιο απομακρυσμένα ορεινά χωριά, που αξίζει να ανακαλύψετε, σπουδαία εστιατόρια καταξιωμένων σεφ που αναδιαμορφώνουν τις παραδοσιακές συνταγές του τόπου τους, όλα μάς περιμένουν τις ημέρες του Πάσχα να νιώσουμε την εαρινή, γιορτινή ευφροσύνη, σε έναν τόπο που τα έχει όλα: εκπληκτική φύση, πλουσιότατη παράδοση και ανθρώπους με μεράκι που αγαπούν και τιμούν τη γη τους και την γαστρονομική της κληρονομιά.
